ATO Yönetim Kurulu Üyesi Aile Hekimi Uzmanı Dr. Ümit Yaşar Öztoprak, Resmi Gazete’de 30 Haziran’da yayınlanan, 1 Temmuz’da yürürlüğe giren Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği’nin içeriği ve ceza maddeleri ile ilgili Ankara Masası’na konuştu.
Birinci basamak olarak pandemiye hazırlıksız yakalandıklarını belirterek, o dönem yaşanan ve hala devam eden zorluklardan bahseden Dr. Ümit Yaşar Öztoprak, “İlk dönemler hastaların diğer basamaklara ulaşmasında sıkıntılar yaşanıyordu ki halen yaşanıyor. Yani ikinci üçüncü basamağa sevk ettiğimiz hastaların, hastaneye ulaşması uzun süre alıyor ve MHRS randevusu almaları gerekiyor. Aynı zamanda bu hastalarımız uzun bir süre evde kaldı, takipleri yapılamadı. Hastaneye başvuru sayısındaki artışla randevu almakta zorluk çekiliyor. Sevk ettiğimiz hastalar gitmekte zorlanıyor. Hastaneden öğrendiğiniz kadarıyla, MHRS randevuları beş dakikada bir açılsın diye Sağlık Bakanlığı tarafından bir dayatma var. Hastalar beş dakikada muayene olamayacağı için tekrar tekrar randevu alıyor böylelikle sağlık sistemi kilitleniyor. Takibini yaptığımız, sevk ettiğimiz hastaların 3 ay sonra bir üst basamaktaki tetkiklerinin yapılamadığını görüyoruz. Hastalarımızın sağlığına ulaşması açısından bu sıkıntılı bir durum. Bu yönde, ‘5 dakikada sağlık olmaz’ şeklinde çalışmalar var.” şeklinde konuştu.
“Sürdürülebilir sağlık sistemi denilerek bir sistem planlanıyordu, şu anda hayata geçiriliyor”
Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği’nin uzun süredir çıkmasını beklediklerini söyleyen Uzm. Dr. Ümit Yaşar Öztoprak, “İki buçuk yıldır ödeme yönetmeliği çıkmamıştı. Ancak pandemi döneminde böyle ağır şartları olan yönetmelik asla beklemiyorduk. Ancak araştırınca bunların hepsinin daha önceden planlanmış ve sağlıkta dönüşüm programının bir parçası olduğunu görüyoruz. Yönetmelikle birlikte ‘kronik hastalık izlemi’ geldi. Yani her aile hekimi, 18 yaş üzeri nüfusun, testlerini, tetkiklerini ve taramalarını belli periyotlarla yapıp, Hastalık Yönetim Platformu’na (HYP) yüklemek zorunda. Sonunda da, yüzde 90 oranında hastaların hastaneye sevki çıkıyor. Bu HYP denilen sistem 2012’de TÜSİAD'ın, 2019'da Dünya Bankası raporunda geçiyor. Birinci basamağın yeniden şekillendirilmesi için ‘sürdürülebilir sağlık sistemi’ denilerek bir sistem planlanıyordu ve şu anda bu hayata geçirilmeye çalışılıyor.” ifadelerini kullandı.
“Önceden planlanmış bir sistem olarak gözüküyor”
‘Hastalık Yönetim Platformu’ hakkında çarpıcı açıklamalarda bulunan Öztoprak, “Bu sistemde hastaların kendisinden daha çok verilerinin girilmesi önemli. Bunun da en kısası 20 dakika sürüyor. 65 yaş için testleri de 40-45 dakika sürüyor. Yönetmeliğe göre kronik hastalık izleminin yapılamaması durumunda -ki bunu yüzde 60’lara kadar yapmak gerekiyor- para kesintisi oluyor. Dışarıda hasta beklerken veri girecek bir süre yok, hastanın bilgileri hızlıca vermesi gerekiyor, fiziki hız da bekleniyor. Bazı tetkikler birinci basamakta yok ama girilmesi bekleniyor. Dışarıdan bakıldığında kronik hastalıkların izlemi gibi gözükse de aslında bu verilerin sisteme girilmesi işlemidir. TÜSİAD'ın raporuna baktığımızda, yazarlarından biri şu anda kullandığımız sistemi yapan Demir Bilişim Şirketinin danışmanı. Yani önceden planlanmış bir sistem olarak gözüküyor. Ve bu sistemde ayrıca takipler var, kanser taramaları var, hastanın sağlık durumundaki değişiklikler var, ikinci-üçüncü basamağı ne kadar başvuruyor bu oranlar var. Bunların hepsi karışık bir sistem de çarpılıyor ve maaştan ona göre kesinti oluyor. Ama aynı sistem, ağrısı olan hastayı en sonunda fizik tedaviye görünsün diye ikinci basamağa veya şehir hastaneden sevk ettiriyor sonra hasta çok giderse yine senden ücret keserim diyor. Kendi içinde paradoksu var.” dedi.
“Yapılan kesintiler iki aydır ödenmedi”
Aile hekimlerinin başlattığı eylem planlarından bahseden Dr. Ümit Yaşar Öztoprak, “Bu önceden planlı bir sözleşme olduğu için eylemlerden hızlı bir dönüş olacağını beklemiyoruz. Bu planlı bir şey bizim de planlı tepkiler koymamız lazım. İstanbul’da eylem oldu, İzmir’de planlanıyor. Ayrıca 23 Kasım’da Türk Tabipleri Birliğinin (TTB) ‘Beyaz Yürüyüşü’ olacak. Yani bu eylemlerin artırılarak devam etmesi gerekiyor. Yönetmeliği uygulamazsanız, ‘ceza puanı var siz bilirsiniz sözleşmenizi yenilemeyebiliriz’ deniliyor. 11 Eylül’de eylem yapılmadan birkaç gün önce geçici bir yasal düzenleme ile ücret kesintilerinde 0.90 olan çarpan 1 olarak değiştirildi. Eyleme katılımı azaltmak için para kesintisi olmayacak belli bir süre dendi. Sadece parasal yönü için değil hastaya da faydası olmadığı düşünülen maddeler için yapılan bir eylemdi. Şu anda geçici olarak kesinti olmuyor ama daha önce yapılan kesintinin iki aydır geri ödemesi yapılmadı.” şeklinde kaydetti.
“Artık iş güvencesi yok denilebilir”
“Aile Hekimliği sistemi iş güvencesini azaltan bir sistemdi ama bu yönetmelikle artık iş güvencesi yok denilebilir” diyen Dr. Öztoprak, “Ceza çizelgemiz vardı, bu çizelgede daha önce 200 ceza puanında sözleşme feshi yaşanacaktı. Bu puanı 150’ye düşürdüler. Ayrıca cezalı bir eylemde bulunursanız ve bir daha yaparsanız iki katına çıkarılıyor. Basına izin almadan konuşursanız bundan 50 puan ceza alırsınız, ikincisini de yaparsanız 150 puan oluyor ve aile hekimliği sözleşmeniz feshediliyor. Entegre sağlık birimlerinde hem gece hem gündüz nöbet usulü çalışılır. Mazeretli ya da mazeretsiz nöbete 5 defa gelinmemesi durumunda sözleşme feshedilmesi de yönetmelikle getirildi. Bu da iş güvencesini ortadan kaldırır. Ayrıca yönetmeliğe yeni eklendi; sözleşmenin yenilenmesi için bir kurul oluşturulacak. Yani 2 yıl sonra ise sözleşmeniz bitecek ama yenilenemeyebilir. Hala açıkta Aile Sağlığı Merkezleri(ASM) var. Her ilde sıfır nüfuslu ASM’ler var. İş güvencesini ortadan kaldıran bir yönetmelik. O yüzden biz yönetmenliğin tümüyle geri çekilmesini istiyoruz. Neresinden tutarsak tutalım her bir maddesi hem hastaların sağlığı açısından hem de hekimlerin ve hemşirelerin çalışma ortamı açısından uygun olmayan bir yönetmelik.” ifadelerini kullandı.
