Türk İşaret Dili (TİD), Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde işitme engelliler tarafından kullanılan bir dildir. Bugün 7 Haziran Türk İşaret Dili Bayramı olarak kutlanmaktadır.
Türk İşaret Dili bayramı, ilk kez resmi olarak 2007 yılında kutlanmıştır.
Dünyada, 1880'de Milano Kongresinde işaret diliyle olan eğitimden vazgeçilmiş ve sözel eğitime geçilmiştir. Ancak 1960’lardan sonra işaret dili eğitimi dünyada yeniden yaygınlaşmaya başlamıştır.
Türk İşaret Dilinin Tarihi ve Gelişimi
Padişah Fatih Sultan Mehmet döneminde ilk kez sarayda dilsizler görevlendirilmiş.
Kanuni döneminde saray görevlilerinin işaret dili bilmesi zorunlu bırakılmış, 17. Yüzyıla gelindiğinde ise işaret diliyle iletişim kuran sayısı 60 civarı dilsiz sarayda görevlendirilmiş. Böylelikle, 1889 yılında Osmanlı da ilk kez saray dışında işitme engellilerin eğitimi için Dilsizler Mektebi açılarak hem işaret diliyle hem de sözel eğitim verilmiş.
1923 yılında İzmir’de engellilere özel okul açılmış ve sözel eğitim verilmiş.
1944 yılında Süleyman Gök’ün desteğiyle Sağır Dilsiz ve Körler Okulu açılmış, 1953'te Milli Eğitim Bakanlığı'na devredilmiş. Bu tarihten itibaren işitme engellileri konuşturmaya yönelik çalışmalar artarken Türk İşaret Dilinin kullanımından vazgeçilmiş ve sözel eğitim yaygınlaştırılmış.
1984'te TRT, televizyonda İşitme Özürlüler Haber Bültenini Türk İşaret Dili ile yayımlamıştır.
Türk İşaret Dili Eğitimi ve Yürütülen Çalışmalar
1 - Türk İşaret Dili Sözlüğü
Millî Eğitim Bakanlığı'nca hazırlanan Türk İşaret Dili Sözlüğü, 1986 kelime ve deyim içermektedir. Bu sözlükte kavramların, işaret dilindeki karşılıkları, el ve parmakların aldığı biçim ve hareketlerin yönü şeklinde anlatılarak işaret dili öğretiminde kolaylık sağlaması amaçlanmaktadır. Her kelime için resim ve el biçimi verilmektedir. Sözlük, hem basılı hem de ağ ortamında kullanıcıların hizmetine sunulmaktadır.
2 -Türk İşaret Dili Araştırma Projesi
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nca Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen bu projeyle;
-İşaret Dilini Ulusal ve standart bir dil haline getirerek bölgeler arası farklılıkları (lehçe) betimlemek
-Türk İşaret Dili sistemi ile ilgili bilimsel çalışmalar için ülke veri tabanını oluşturmak
-Toplanan verilerle Türk İşaret Dili dil bilgisi kitabını hazırlamak ve yayımlamak amaçlar arasındadır.
3 - Türkiye Sağırlar Milli Federasyonu
Türkiye'de yaşayan işitme engellilere karşı ayrımcılıkla savaşmak için 1960 yılında kurulan bu Federasyon, 1964'te “kamuya yararlı” kurum statüsüne ulaşmıştır. Bu statüye ulaşmak Türkiye’de işitme engelliliğiyle alakalı en önemli organizasyonlardan biri haline getirmiştir Türkiye Sağırlar Milli Federasyonu'nu.
Bu Federasyon, BM çatısı altında Dünya İşitme Engelliler Federasyonu, UNESCO, ECOSOC, ILO ve WHO organizasyonlarıyla işbirliği yapmaktadır.
4 - Türkiye İşitme Engelliler Spor Federasyonu
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü çatısı altında çalışmalarını yürüten Federasyon, 2000 yılında kurulmuştur. Kendisine bağlı 114 kulüp bulunmaktadır. Müsabakalarını Büyükler, Gençler, Ümitler, Yıldızlar Şampiyonaları ile kategorilere ayırarak her yaştaki sporcuya hizmet vermeyi amaçlamaktadır.
