Ekonomi yazarı Ege Cansen, dünyayı kasıp kavuran Bitcoin’i Ankara Masası özel yayınında anlattı.
‘Bitcoin para mıdır?’ sorusuna Cansen “Para değildir. Elmasında değeri arttı ama elmas da para değildir” diye cevap verdi.
Ekonomiye yeni kazandırılan terimlere değinen Cansen “Birincisi dijital para ikincisi kripto para, üçüncüsü bilgisayar sistemi var. İngilizceden tercüme ediyoruz bunları. Bütün hesaplar birbirine bağlantılı şekilde girebiliyor. Blockchain diye tabir edilen şey. Demek ki tek kavram yok elimizde. Kripto para, dijital para ve Blockchain var. Bunlar birbiri ile karıştırıldığı için birazda Bitcoin değeri arttıkça çok güzel bir şey oluyor. Zaten değer artışı değer artışı geliyor. Ekonomi de bu böyledir. Mademki değeri artıyor, sürekli artacak diye düşünülür ve o değer artışını sürekli kılar. Bitcoin’in Türkiye temsilcileri ile iki ay önce bir toplantı yaptık. O zaman 20 bin dolar civarındaydı. Ege Bey sizde alın dediler. Ben de çekinmiştim. Arkadaşlar resmen tabak içinde baklava ikram etmişler bana. Keşke alsaymışım. 58 bin dolar oldu. Böyle bir kazanç nerde var. Bu neyi getiriyor. Değerli olacağına inandıkça değerli oluyor. Ama tekrar edelim bu bir para değildir.” Diye konuştu.
" Her para ülkesinde değerli olduğu kadar değerlidir"
Para birimlerinin değer kazanmasının perde arkasını anlatan Cansen şunları söyledi;
Birincisi alışveriş aracı, ikincisi değer saklama aracı, üçüncüsü ölçü birimi , dördüncüsü borç erteleme aracı. Ölçü birimi olarak 2’ye ayırabiliriz. Hesap birimi, muhasebe birimi de denir. O zaman fonksiyonları 5 tane olur. Bunun karşılıkla bir ilgisi yoktur. O bir kabul meselesidir. Bugün ki hiçbir paranın o anlamda karşılığı yoktur. Ama karşılığı nedir onun. Onu çıkaran devletin gücüdür. Yani euro ve dolar neden kıymetlidir? Çünkü arkasında düşük enflasyonlu, çok büyük üretim kapasitesi olan mesela 20 trilyon dolar veya 25 trilyon dolar üretim kapasitesi olan ve kabaca bunun 5 katı kadar 100 trilyon kadar serveti olan bir ülke var. Dolarınız varsa gidin Amerika’ya ev alın araba alın. Çünkü bir kural vardır. Her para ülkesinde değerli olduğu kadar değerlidir. Dolar Amerika’da değerliyse dünyada da değerlidir. Euro da öyledir. Bununda düşük enflasyon ile muhafaza ediyor.
" Elmasında değeri arttı ama elmas para değildir"
Cansen, Bitcoin para olmadığının altını çizerken “Büyük kazanç sağlandığı için bana soruyorlar. Bitcoin para mıdır? Para değildir diyorum. Ama Ege Bey sürekli değeri artıyor diyorlar. Elmasında değeri arttı ama elmas para değildir. Yani bu insanların algılamasıyla alakalı. Keşke benimde Bitcoinim olsaydı diyor. Söyleyen başka bir şey söylüyor, anlayan başka bir şey anlıyor. O Bitcoin’i seviyor. Bende sevebilirim almışsam ucuza. Bugün değeri artmışsa. Ama para yapmaz bu onu. Tuhaf bir itiş kakış var burada” dedi.
"Bu kadar hızlı çıkarsa o kadar hızlı da çökebilir"
Bitcoin piyasasının arttığı hızla tekrar çökebileceğini ifade eden Cansen “Şimdi kripto para üretirken buna bir isim takmışlar. Buna ‘mining’ diyorlar. Aynen altın, elmas çıkarmak gibi enerji tüketen bir yaratma süreci var. Ve git gide zorlaşıyor. Parabolik bir şey çizersek, gidecek bir yerde ve artık ondan sonra üretmek çok zor olacak. 2 dakikada bir yüzeye yakın bir Bitcoin üretemiyorsunuz artık. Bunlar olduğu için mining olmuş. Temel kuralı talebi çok arzı kısa. Malın fiyatı artar. Bu da bir beta. Değerli bir şey. Elmas diyebiliriz buna bence. Bunları niye söylüyorum para olmadığı anlaşılsın diye diyorum. Ama değersizdir demiyorum. Çöker mi? Derseniz. Bu kadar hızlı çıkarsa o kadar hızlı da çökebilir. Yani bu genel bir kural. Bu spekülasyonlar çok zordur. İnsanı çok mahcup eder. 1 seneye kalmaz 100 bin doları bulur diyende çok yanılabilir. Bu insan davranışlarıyla ilgili bir şeydir. Çok hesaba kitaba gelen bir tarafı yoktur.” Şeklinde konuştu.
Tavukcoin nedir?
Her şeyin paranın paranın yerine geçebileceğini vurgulayan Ege Cansen, sözlerine şöyle devam etti;
Bir hasta geliyor babama size bir tavuk versem olur mu diyor? Babamda kabul ediyor. Yani tavuk para oluyor onun için tavukcoin dedim. Hocalarımız da bize anlatırken her şey para olabilir derdi. Mesela bizde çok kullanılan vadeli çek vardır. Aslında bu bir borç senedidir. Hukuki tabiriyle bir kambiyo senedidir. Peki senet yok ama öyle bir adam var ki karşınızda hakikaten de muteber bir adam. Diyor ki, ‘sen bana bu malı bana ver bir ay sonra ben bunu öderim.’ Karşınızdaki adam değerli taş gibi adam hatta bir tabir vardır, ‘Vehbi Koç istesin, senetsiz vereyim.’ Buna sözüm senettir denir. Bakın onun sözü senettir. Hayat zaten nerede olursa olsun aynı şey cereyan ettiğinde aynı ismi veriyor. ‘Sözüm senettir’ ne oldu? para yarattık.
Alışveriş madem ki oldu, ben mal aldım. Adam da gitti ‘bir ay sonra ödeyeceğim’ dedi para nerde? ‘sözüm senettir’ senet yarattık. Karşı taraf kabul etti ki paranın temel (?) şeyi karşı tarafın kabul etmesidir. Kabul varsa para olur zaten. Kabul etti biz de o an aslında para yarattık. Bunu anlatmak için tavuk olunca okuması kolay oluyor.
Son Söz; Lastik metre ile ölçü alınmaz. Karışla ölçen milimetreyle sonucu söylemez. Çünkü karışı biraz uzun tutarsız bir kısa tutarsınız. Ama lastik metreyle ölçü alınmaz…
