Selçuklu İmparatorluğu'nun geniş topraklar üzerinde hüküm sürdüğü dönemlerde, Kutalmış ismi, hem isyanıyla hem de sonrasında oğlu aracılığıyla Anadolu'nun Türk yurdu haline gelmesindeki rolüyle öne çıkar.
Babası Arslan Yabgu olan ve Selçuklu sultanı Tuğrul Bey'in amcaoğlusu olarak Selçuklu hanedanında yer alan Kutalmış, kendi hikayesiyle Orta Asya'dan Anadolu'ya uzanan bir tarih köprüsünün temel taşlarından birini oluşturur.
Kutalmış, Selçuklu İmparatorluğu'nun güçlü liderleri arasında yer alırken, Tuğrul Bey'e karşı isyan bayrağını kaldırmıştır. Bu isyan, o dönemdeki siyasi dengeleri sarsmış ve Selçuklu hanedanı içinde önemli çekişmelere yol açmıştır. Kutalmış'ın isyanının bastırılmasının ardından, ailesi ve yakınlarıyla birlikte Anadolu'ya geçiş yapması, bu topraklarda yeni bir dönemin başlangıcını işaret eder.
Kutalmış'ın oğlu Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Anadolu'ya geçtikten sonra burada önemli fetihler gerçekleştirir ve 1075 yılında İznik'i başkent yaparak Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurar. Bu hareket, Anadolu'nun Türk-İslam kültürüyle tanışmasının ve bu topraklarda yeni bir devlet yapısının oluşmasının başlangıcıdır. Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın başarısı, babası Kutalmış'ın başlattığı mücadelenin bir uzantısı olarak görülür ve Anadolu'nun Türkleşmesi sürecinde kritik bir role sahiptir.
Kutalmış Bey'in yaşamı, Orta Asya'dan Anadolu'ya uzanan geniş bir coğrafyada Türk hükümranlığının ve kültürünün yayılmasında önemli bir döneme işaret eder. İsyanı, oğlu aracılığıyla Anadolu'da kurulan yeni bir devletin temellerinin atılmasına yol açmış ve Türk tarihinin seyrini değiştirmiştir. Kutalmış Bey ve oğlu Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın hikayeleri, Anadolu'nun Türk-İslam kimliğinin şekillenmesinde önemli bir yere sahiptir.
Kutalmış Bey, Selçuklu hanedanının önemli bir figürü olarak, hem isyanıyla hem de soyundan gelenlerin başarılarıyla tarih sahnesinde önemli bir yer tutar. Oğlu Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından kurulan Anadolu Selçuklu Devleti, Anadolu'nun Türk ve İslam dünyasının bir parçası haline gelmesinde kritik bir rol oynamıştır. Kutalmış Bey'in mirası, Türk tarihinin ve kültürünün Anadolu'da kök salmasının bir simgesi olarak bugün de yaşamaya devam etmektedir.
