Finansal Analist İslam Memiş, Ankara Masası özel yayınında ekonomideki son gelişmeleri değerlendirdi.
İslam Memiş, Merkez Bankasının faiz kararının üzerinde özellikle dururken, alınan kararın ekonomistleri ve finansal analistleri şaşırttığını söyledi.
Faiz artırım kararının öngörülmediğini belirten Memiş “Merkez Bankasının bu faiz artırımını, hiçbir ekonomist, hiçbir finansal analist, kimse öngöremedi tahmin edemedi. Bu faizi isteyenler çok iyi bir şekilde tahmin etti. Öngördü ve bildi ve sonuçta istediklerini aldı. Yüzde 17’den, yüzde 19’a artan nur topu gibi bir faizimiz var. Türk ekonomisine hayırlı olsun. Kural koyucular daha iyi bilir. Onlar musluğun başında olduğu için hangi kuralların neye göre nasıl geldiklerine mutlaka farkındadır ve çok iyi biliyorlardır.” Diye konuştu.
" Yüksek faiz halkın fakirleşmesi demek"
İslam Memiş, yüksek faizin ülkeyi fakirleşmeye sürüklediğini ifade ederek “Her Türk evladı gibi her Türk vatandaşı gibi ben de yüksek faiz noktasındaki hassasiyetim malum. Yüksek faiz halkın fakirleşmesi demek, yüksek faiz yurt dışında yabancı yatırımcıların oturduğu yerden sizin alın terinizle sizin ülkenizdeki kasadaki parayla para kazanması demek, yıllarca çalışırsınız onlar oturduğu yerde sizin emeğinizi sömürmek demek, kanınızı emmek demektir. O yüzden ben üzüldüm. Bizim üzülmemiz bir şey ifade etmiyor. Bir vatan evladı kadar üzüldüğümüz kadar, şuan da bu faizi alan yabancı yatırımcılar da bir o kadar sevindi. Yüksekten yine dövizini bozdular. Muhtemelen ve büyük bir ihtimalle yine 6,90 lira seviyesinden dolarlarını alırlar. Tekrar yukarı yönlü bir atak görürüz” şeklinde konuştu.
"Doları tutamam"
Dolarda bir yükseliş beklediğini belirten Memiş “Doların ana vatanına gitmesi gibi etkenlerden dolayı tekrar dolarda yukarı yönlü bir atak göreceğiz. Tekrar vakit geldi, faiz artırılacaktı diyecekler. Faiz arttırılmazsa doları 8 lira yaparım da diyecekler. Ne yapacağız? Pas geçeceğiz çünkü bütün mermimi harcadım. O zaman da doları tutamam. Yabancı yatırımcılar alırım dolarımı giderim diyecekler. Yabancı yatırımcı muhtemelen de böyle yapacak. Biz bu sefer 8,30 lira öngördüğümüz yıl içindeki yükseliş trendini, belki tekrar 8,50 lira seviyesinde göreceğiz. Yani artık böyle bir dünya piyasasında yaşıyoruz ki sabah nasıl bir ekonomide kalkacağız, nasıl bir piyasa olacağı, bunu kurum ve kuruluşlar yani dünya ekonomisini yönetenler bile maalesef bilemiyor. O yüzden hiç öngörülemeyen bir süreçten geçiyoruz. Eskiden ne güzeldi. Herkesin öngörüleri, tahminleri, raporları sabitti. Herkes en azından artırımı ya da düşüş ihtimalini fiyatlayabiliyordu. Ancak kaos ortamı var. Ekonomilerinde ciddi bir ekonomik kriz var. Gelişmiş ülkelerde eksi faiz var. Türkiye'de %19 faiz var. Yorum bizim değil, bizim yorum yapmaya hakkımız maalesef yok. Sadece %19’luk faizin halk tabanında ne anlama geldiğini ancak söyleyebiliriz.” dedi.
"Kendimizi avutmaya devam edeceğiz"
İslam Memiş, popülist söylemleri eleştirirken şunları söyledi;
Tabii 7 lira seviyesinin altında dolar kuru sarktı. Sosyal medya hesapları ne için kullanılıyordu? Bazı arkadaşlar sosyal medyada canım sıkıldı ona laf sokayım, buna laf sokayım, hiç kendimi geliştireyim, birilerinden bir şey öğrenelim diyen bir toplum değiliz. Hani dolar 10 lira olacaktı,8 lira olacaktı, bak gördün mü 7 liranın altına sakladı siz merak etmeyin daha da düşecek diyecekler. Bak gördün mü 7 liranın altına sarktı 6,90 oldu. Siz merak etmeyin öyle bir ekonomimiz var ki yakında dolar 5 liraya düşecek diye sosyal medyada mesajlar yazanlar var. Emin olun sorsanız markette raflarda gıda fiyatlarının ne kadar olduğunu bilmeyen peynire, süte, yumurtaya ne kadar zam geldiğini bilmeyen, insanlardır. Keşke finansal okur yazarlıkları biraz daha artsaydı. Cebindeki parasını ne kadar eridiğinin farkına varsaydı da o mesajı yayınlasaydı. Ancak maalesef yine öyle olmayacak. Yine popülizm söylemlerle kendimizi uyutmaya, kendimizi avutmaya devam edeceğiz. Ne yapmışlardı Türkiye'ye bugüne kadar kafasını kuma gömmüşlerdi, siz sadece faize çalışın. Bilişim teknolojiden, sanat, bilim anlamazsınız bu işlerden. Kafanızı kuma gömen sadece faiz verin. Biz sizi sömürelim diye bir düzen tutturmuşlar. Bir vatan evladı olarak benim de eksi faizim var. Yüzde 19 faizim yok. Siz bu toprakları bize bir tas çorba, bir dilim ekmek ile emanet ettiniz.
" Rezervler noktasında sıkıntınız var"
Memiş, alınan faiz artırımı kararıyla halkın biraz daha fakirleştiğinin altını çizdi. Sistemin Merkez Bankalarını köşeye sıkıştırdığını vurgulayan ünlü ekonomist “Ama ben bugün dünyada merkez bankalarını köşeye sıkıştırmak isteyen sisteme karşı bir dik duruş sergileyebilmek isterdim. Yani ben sizin tehditlerinize boyun eğmiyorum. Ben halkıma fakirleştirmek istemiyorum. Benim hayallerim var benim geleceğe dair, Türkiye'nin geleceğine dair beklentilerim var. Bu süreci ‘ben bu şekilde mücadele ederek sürdürmek’ istiyorum diyebilmek önemliydi aslında bugün. Ama maalesef kural koyucular nedenini daha iyi bildikleri için bu tarafa çok da yorum yapamıyoruz. Herkes bir bildiği var sonuçta. Sizin kasanız da sıcak para ihtiyacınız var. Rezervler noktasında sıkıntınız var ve döviz ödemeniz olduğu için yani yabancı dolara ihtiyacınız olduğu için yüksek faiz vererek bu doları ülkeye getirmek zorundasınız. Yani bu kasada nakit paranın olması gerekiyor. O paranın sahiplerinin size o parayı vermesi için de karşısında bir şey vermeniz gerekiyor. Siz bir şey vermiyorsunuz, birçok şey veriyorsunuz, yüksek fiyattan onun parasını TL'ye çeviriyorsunuz, düşük kurdan tekrar geri almasını sağlıyorsunuz. İşte borsalarda tekrar rallilerin yaşanması neden oluyor. Onu beraberinde yüzde 19 faiz veriyorsunuz. Yani bir taşla üç tane kuş vuran bir para sahibi var karşımızda.” ifadelerini kullandı.
"Peki bu süreçte ne olacak?"
Hareketli bir piyasanın olduğunu belirten Memiş sözlerine şöyle devam etti;
ABD oyunu tahvil faizleri dolar endeksi yani doların güçlü duruşunu koruması da bizim gibi gelişmekte olan ülke piyasalarında yabancı para birimi, başka ülkenin parasının da değerinin aşırı bir şekilde değer kazanmasına neden oluyor. Yani bizim muhtaç olduğumuz kan onların aslında vücudunda. Daha çok şimdi hareket eden bir süreçten geçiyoruz. Yani dolar ana vatanına geri döndüğü için yatırımcılar biraz daha nakit pozisyonu aldığı için, bizim gibi dövize bağımlı olan ülkelerde, faiz artırarak ya da isteneni vererek bu süreci mecburen karşılamak zorunda kalıyorlar. Amerikan Merkez Bankası yani bu paranın kendi sahibi Amerika, % 0.25'te sabit bıraktı. 2022 yılının ilk çeyreğine kadar faizleri artırmayacağını açıklıyor. Yani bir yıl sonrasını şimdiden taahhüt ediyor piyasalara. Bırakın biz bir yıl sonrasını, bir gün sonrasını bile tahmin edemediğimiz bir süreci geçiyoruz yurt içi piyasalarda. Doğal olarak, dolar kurunda düşüş yaşanıyor. TL’de değer artışları yaşanıyor. Bu şu anlama gelmiyor. Yani biz faiz kararını verdik. Ekonomimiz çok kuvvetli, hemen dolar düştü anlamına gelmiyor. Yani yüksek fiyattan dövizini bozan, düşük kurdan dövizin yerine koymak için dolar zaten gerekiyor. Bu çok normal bir süreçtir. Peki bu süreçte ne olacak? Mesela büyük bir ihtimalle yine 7 lira seviyesinin altında sarkan bir dolar kuru göreceğiz karşımızda. Ama koşa koşa bankaya giden vatandaşlar yatırımcılar da göreceğiz, dolar düşmüş hemen dolara yatırım yapalım diye ve dolayısıyla dolar mevduatları da bankalardaki artış sayısında miktarında hep beraber önümüzdeki aylarda görmüş olacağız. Yine bir dolar bağımlılığı, yine bir dolar sevdasıyla yolumuza devam edeceğiz.
Önden yüklemeli faiz nedir?
Memiş “Önden yüklemeli faiz nedir?” sorusuna “Peşin peşin verelim yarın bir gün dolar varlıklarında bir agresif yükselişler olduğu zaman, doların en azından 10 liraya gitmez de 9 liraya gider, gibi bir anlam çıkıyor burada. Yani merkez bankaları 2022 yılında itibaren faiz artırma sürecine girecekti. Ama biz zaten önceden faizleri artırmıştık. Tekrar bu kadar artırmamıza gerek yok diye bir düşünce var ama bir yıl sonrasını öngöremiyorsunuz. Belki yine faiz artırma mecburiyetinde kalacaksınız. Belki dolar 9-10 TL olacak. Az önce ifade ettiğim gibi bir gün sonrasını bilemediğiniz bir dünya sisteminde önceden yüklemeli bir faiz artırımı yapmak ya da önceden fazla fazla yapmıştım. Artık yapmıyorum deme şansınız yok. Çünkü o gün geldiği zamanda ABD tahvil faizleri de % 2'ye çıkmış olacak. Dolar endeksi 95- 97 bandına çıkmış olacak. Yani dolar zaten dünyada değer kazanıyor olacak ve haliyle de senin ülkende zaten dolar artmış olacak. Buradaki maksat şu mu acaba? 10 lirayı görecek bu dolar eninde sonunda ben en azından 9 lira da frenleyeyim, şimdiden tedbirimi alayım düşüncesi var ise ve farklı ama sonuçta dünyada doların değer artışını engelleyebilecek bir sistem yok. Çünkü dünyada bütün yatırımcılar dolar pozisyonu alıyorlar. Yani doların bir şekilde güç kazanması için dolar pozisyonu, bir dünyada yatırımcı portföyü var. Bunu engellemek merkez bankaların elinde değil maalesef. “ diye cevap verdi.
Kuyumculara getirilen zorunluluk
Kuyumculara kamu bankalarına beş yüz gram altın yatırma zorunluluğu getirilmesi ile ilgili de konuşan Memiş “Güzel bir gelişme oldu yine benim düşüncem yine benim hayallerim rafa kalktı. Ben bu konuda çırak çıktım. Kuyumcular Odası başkanları birleşmiş Ankara'ya gitmişler. Ticaret bakanıyla görüşmüşler. Bugün son dakika haberi olarak bu tasarı içinden beş yüz gramlık altın ibaresi kaldırılmış. Yani böyle bir mecburiyet artık olmayacakmış. Ben de günlerdir bütün televizyon kanallarında işte röportajlarımda ya da kendi sosyal medya hesaplarımda bu uygulamanın aslında çok iyi olduğunu sık sık ifade etmiştim. İyi bir karar ne güzel, ya ne demek diyorlar kardeşim. Yani sen beş yüz gram altını veren, hiç zaten veren kişi şeyi sevmez, yani para vermeyi sevmez yani elli lirada olsun yüz lirada olsun hiç vermeyi sevmez. Ama şimdi şu biraz daha geniş çerçeveden bakmak lazım. Yani bir sektör düşünün, bir bakanlığa direk bağlı ne güzel işte, senin bu direk bağlantıdan niye rahatsız oluyorsun? Ama diyor ki sana yetki belgesi vereceğim parayla diyor. Nedir mesela, beş yüz gram altında kamu bankasına blokeli bir şekilde bırakacaksın. Evet, tekrar dükkanını kapattığın zaman beş yüz gramını alacaksın. Tamam kardeşim bu döviz büfelerinde yok mu? var. Turizm acentelerinde yok mu? var. Peki niye kuyumcular da olmasın. Kuyumcular fakir bir esnaf mı? değil, veremeyecek bir güçleri var mı yok. Dolayısıyla yarın bugün belki sistemi şuraya gidecek, ki ben oraya doğru bu süreci zaten ilerletmeyi düşünüyordum, artık düşünmüyorum gerçi de. Yani yetki belgeleri artık döviz büfelerinin yetki belgeleri gibi ücretli olacaktı. İşte kuyumcu esnafı yetki belgesine sahip olmak için kuyumcuları bir sınırlama gidecekte. O yetki belgeleri de parayla içeride insanlar birbirine satacaktı ama sınırlama gelecekti. Türkiye genelinde kırk yedi bin kuyumcu sayı var. Bu kırk sekiz bin olmayacaktı mesela. Yani burada bir sınırlama geldiği zaman elindeki yetki belgesi aynı taksi plakası gibi değer kazanacaktı. Çünkü o bu standartları sağlayan herkes bu standartlar üzerinde ticaretini yapan dürüst esnaf sayıları bırakın da az olsun. Etrafında bir sürü kuyumcu mağazası var. Ben bu adama çok güvendiği çok beş vakit namazını kılıyor. Böyle çok dürüst bir adam çok hayırsever bir adam önüne gelene para dağıtıyor. Bizim camimizi bu yaptırdı falan böyle ağzı vardır ya. Adama gidiyor işte, altınını, dövizini, parasını teslim ediyor. Ve çok iyi adam şimdi, bu çok iyi dedikleri adam çok hayırsever dedikleri adam bir sabah bir bakıyorsunuz kepengi indirmiş ortadan yok olmuş. Ne oldu kardeşim, para bizim paralar ne oldu gitti. Ondan sonra ne oluyor, işte biz dolandırıldık." ifadelerini kullandı.
