Finans Analisti İslam Memiş, Ankara Masası özel yayınında Türkiye’de israfın ulaştığı boyutlara ilişkin açıklamalarda bulundu.
Türkiye'de her yıl 7.7 milyon ton yiyeceğin çöpe gittiğini, Dünya’da israfta 3. sırada olduğumuzu söyleyen Memiş “Dünya artık öyle bir yere gidiyor ki çok zengin ve çok fakirin de ciddi ayrıştığı bir döneme hızlıca ulaşıyoruz. Birleşmiş Milletler israf raporunu açıkladı. Bir ayıptan daha bahsedelim. Bu ayıp da Türkiye ilk 10 sıralamasında yerini aldığı. En fazla israf eden ülkeler sıralamasında 3. sıradayız. Dolayısıyla bu sıralamadaki en büyük ayıbımız bizim maalesef Türkiye'de her yıl 7.7 milyon ton civarında yiyeceğimizin çöpe gidiyor olması ve Türkiye'de ciddi bir israf probleminin olması. Biz sürekli ekonomileri konuşuyoruz, piyasaları konuşuyoruz, parayı pulu konuşuyoruz, kazanmayı konuşuyoruz, onu bunu eleştiriyoruz ama söz konusu kendimiz olunca kendimize konuşamıyoruz. Nefsimize konuşamıyoruz. Hep bir başkasıyla kavgalıyız, hep enerjimizi başkasıyla harcıyoruz ama söz konusu bizim kendi toplum olarak ülke olarak atalarımız olduğu zaman maalesef suskunluğumuzu koruyoruz. Yabancılar yayınlıyor. Bu raporlarda da Türkiye en fazla israf eden ülkeler arasında ilk 10 sıralamasına giriyor. Yani Türkiye'de kişi başı 93 kilogramlık yiyecek çöpe gidiyor, her gün. Bu çok ciddi bir rakam. Dünya genelinde 23 milyon tane böyle 40 tonluk kamyon dolusu gıdanın çöpe gidildiğini konuşuyoruz bugünlerde. İsraf konuşulması gerekiyor ve israfın da hem ekonomik, hem sosyolojik hem de ahlaki çöküntüler için çok ciddi riskler barındırdığını da gözlemliyoruz.” Dedi.
"Görüntüye bakmamak lazım bu süreçte"
Ramazan ayında insanların birbirine dokunması gerektiğini vurgulayan Memiş “Ramazan ayı geldiği zaman sadece oruç tutalım, aç kalalım, akşam her şeyi yapalım. Ezan okunduktan sonra bize her şey serbest kısmından ziyade, insanlar başkasını yani başka ihtiyacı olan insanların gönlüne dokunabilmeli bu süreçte. Bence bu vesileyle herkesin birbirini tanıması gerekiyor. Belki maddi durumu iyi olduğunu düşündüğünüz komşunuz işsiz kalmıştır, belki aynı apartmanda aynı çatı altında sizinle hayat paylaşıyor olabilir, aynı merdivenlerde girip çıkabilirsiniz ama şuan işsiz kaldığı için belki faturalarını ödeyemeyecek durumda olan komşularınız vardır. Yani ben fakir arıyorum diye illa gecekondularda yaşamasına gerek yok. İlla farklı bir hayat yaşamasına gerek yok. Görüntüye bakmamak lazım bu süreçte. Çünkü o kadar absürt bir süreçten geçiyoruz ki görünüşe aldanarak maalesef bu süreci geçiriyoruz. O yüzden komşuluk diyaloglarının maalesef yeni düzende bu milenyum yılında işte bu gökdelenler apartman daireleri falan çok olmaya başlayınca haliyle insanlarda komşuluk yapamıyor ve haliyle insanlar birbirini tanımıyor. “ ifadelerini kullandı.
"Ekonomi sadece para biriktirmek"
Memiş, yardımlaşmanın ülkede farklı bir ekonomi oluşturduğunu belirtirken sözlerine şöyle devam etti;
Parayı pulu ekonomiyi her hafta konuşabiliriz. Dolar ne olacak? Altın ne olacak? Borsa ne olacak? Merkez Bankası nasıl bir faiz kararı verecek? Ekonomiler nereye gidiyor? Bunu her gün yorumlayabiliriz. Ama komşumuzun gönlüne dokunmak, arkadaşımızın gönlüne dokunmak, apartman dairesindeki dul bir hanım efendinin gönlüne dokunmak, zor şartlar altında eğitim hayatına devam eden bir öğrencimizden bir ay kira almayarak ya da zekâtımızı ona vererek onun gönlüne dokunmanın daha farklı bir ekonomi yarattığının ben şahsen düşünüyorum. Ekonomi sadece para biriktirerek kumbarada ya da çuvalda ya da banka mevduatlarındaki miktarlarınızın artması değildir. Ekonomi bir ülkenin kültürel olarak bir farkındalık, bir iyi niyet, bir örf adet geleneklerini sürdürmekte aslında güçlü bir ekonomidir.
"Ahlaki çöküşümüz insanlara farklı açıdan bakmamıza neden oluyor"
Gelenek örflerimize sahip çıkmanın öneminin altını çizen Memiş “Bugünkü şartlarda sokağa, çarşı pazara çıktığınız zaman dünyanın neresine giderseniz gidin, gecenin bir karanlığında dağ başında kaldığınız zaman, arabanız arıza yaptığı zaman o dağ başındaki kapıyı tıkladığınız zaman ben burada mahsur kaldım, aracım bozuldu, sizde misafir olabilir miyim. O insan size evini gecenin bir vaktinde açabiliyorsa, evindeki her şeyini önünüze serip karnınızı doyurabiliyorsa bu örf adettir, bu ekonomidir. Çünkü ekonomi sadece dövizden ibaret değildir. Yani kültürel, ahlaki yapının korunması, bilimin ilimin daha çok kuvvetli olması, bunlar da ekonomiyi çok ciddi anlamda etkiler. Ramazan ayı geldiği zaman bizim örf ve adetlerimiz geleneklerimiz dinen Müslüman bir ülke olduğumuz için tabii ki görevini yapan var, yapamayan var ama dışarıda restoranda herhangi bir köşede yemeğini yiyen ya da su içen birini gördüğümüz zaman hakir görmeden ona biraz daha şefkatle yaklaşarak bakış açımızı değiştirmemiz lazım. Yani insanlara bir noktada at gözüyle bakmamamız lazım. Ne kadar ayıp mübarek Ramazan ayında su içiyor, yemek yiyor demememiz lazım. Belki o insanın çok ciddi bir rahatsızlığı var. Oruç tutamadığı için bedelini veriyor. Bunun sadakasını veriyor olabilir. Ama bizim maalesef kültürel çöküşümüz yani bu ahlaki çöküşümüz maalesef insanlara hep farklı açıdan bakmamıza neden oluyor.” Şeklinde konuştu.
" Arap mevzusunun nereden geldiğini de idrak etmemiz lazım"
Araplara ilişkin oluşan kinin kapıdan başladığını vurgulayan Memiş “Bugün Allah için ne yaptın diyorlar mesela. Yani bende diyorum ki; Sen kendin için ne yaptın yani bize öyle bir kafamızı kuma gömerek öyle bir lafla büyüttüler ki bizim aslında örf ve adetlerimizi orada kırdılar. Bizim aslında İslam coğrafyasında Müslüman kardeşin olarak birbirimize kırdırma politikaları şöyle, köpeklerimize şöyle bir isim veriyorduk; Arap, Arap siyah köpeklere Arap ismini takıyorduk ve burada neyin nerden geldiğini zaman geçtikçe uyandık ama bizim kapıdaki köpeğin adı Arap kaldıktan sonra bugünkü şartlarda Arap mevzusunun nereden geldiğini de idrak etmemiz lazım.” Dedi.
" İyi de güzel kardeşim..."
“Bazı dönemler oluyor ki her şey o kadar peş peşe geliyor ki insan çıkmaza giriyor. Al bakalım zekât zamanı geldi, sadaka zamanı geldi.” İfadelerini kullanan Memiş “Gerçi bu ayları beklemek de yanlış ama insanlar mesela sadakasını zekâtını her akşam fırına giderken askıda ekmek uygulaması var biliyorsunuz. Bu askıda ekmek uygulamasına her akşam bir tane ekmeği bıraksa oraya ödemesini yapsa o fırıncı ihtiyaç sahibine o ekmeği verse yıl içinde onlarca kez o başınızdaki belaları aslında def etmiş oluyorsunuz. Bu da aslında manevi bir terbiyedir. Aslında şeytanın bacağını kırma mevzusu nefsi terbiye etmekten geçiyor. Nefsi terbiye etmek için, şeytanın bacağını kırmak için, bakın yarından itibaren bir fırsat var. Buyurun evinizde ki dövizlerin, altınların, birikimlerin, bitcoinlerin, borsaların bütün birikimlerin hesabını inceden inceye yapın ama ben çok akıllıyım ben borsada bu kadar kazandım, ben altından bu kadar kazandım, ben gümüşten bu kadar kazandım, çok zeki adamım piyasayı ben çok iyi takip ediyorum…İyi de güzel kardeşim! Ne güzel bak Cenab-ı Allah sana bir varlık vermiş bir birikim vermiş bir çalışma için bir sağlık sıhhat vermiş. Şu anda hastane kapılarında çalışamayan şu anda sıhhatim olsa da ne iş yaparsam yapayım diyen insanlar var.” diye konuştu.
" En güzel nimet en güzel ganimetin içindesin"
Memiş, insan sağlığının yerinde olmasının en büyük nimet olduğunu söylerken “Başta en büyük nimetimiz sağlık, sağlığı bulmuşsun. Sonra şu anda Türkiye'de binlerce işsiz insan var. Bugün Türkiye İstatistik Kurumu işsizlik rakamlarını açıkladı. 0,7 puanlık bir artış var işsizlikte, yüzde 13 civarında bir yukarı yönlü işsizlikte artış var. Şimdi sen sıhhati bulmuşsun. İşi de bulmuşsun kardeşim işin de var. En güzel nimet en güzel ganimetin içindesin. Bir de para biriktirebiliyorsun zenginliğe bak, sağlığın var sıhhatin var işin var bir de para biriktiriyorsun daha ne istiyorsun. Ben çok akıllıyım bu yetmez biraz daha. O yetmez biraz daha olan kısmında nefis şeytan hemen yakana yapışıyor. Yani gözüne ve gönlüne perde indiren insanlardan bizi eylemesin, İnşallah Rabbim bizi parayla pulla imtihan etmesin.” İfadelerini kullandı.
"Bu işin zengini fakiri yok"
Önemli olan maneviyat olduğunun altını çizen Memiş “Aileler de çok büyük kırılmalar yaşandı. Çocuklar zekâtın ne demek olduğunu görmemiş, sadakanın ne demek olduğunu görmemiş, bugün de orucun ne demek olduğunu görmüyorsa bu problemleri insanlar bence kendi içinde o çatının altında aramalı dışarıda aramamalı. Çünkü dünyalar dolusu miras bırakabilirsiniz, dünyalar dolusu paralar bırakabilirsiniz ama bir gecede bir evlat hepsini ziyan edebilir. O yüzden ben sevgili izleyicilerimize bu mübarek Ramazan ayında zekâtlarını mutlaka güzelce hesaplamalarını ve ihtiyaç sahiplerine ulaşmalarını bu işin zengini fakiri yok. Bu işin ihtiyaç sahibi olan kısmı var. İhtiyaç sahibi kardeşim çok maddi durumun yerinde olabilir, esnaf olabilirsin kapalısın kardeşim bir yıldan beri. Kiranı ödeyemiyorsun faturanı ödeyemiyorsun bu adam esnaf bunda para vardır düşüncesi ile arkamızı dönüp gitmememiz lazım. İlk önce bir o insanın gönlüne dokunmamız lazım. Sevgili dostum, sevgili komşum sevgili arkadaşım, sen bir yıldır kapalıydın, sen bir yıldır dükkânını açmadın, nedir son durumun kiranı ödeyebiliyor musun faturalarını ödeyebiliyor musun önemli değil biz sana destek olalım. Olduğu zaman siz bana zaten geri ödersiniz diye birbirimizin gönlüne dokunsak bu belalar, bu hastalıklar biraz daha başımızdan def olur gider. Her şeyin başı maneviyat her şeyin başı maalesef insanlık. İlk önce insan olmayı becermemiz lazım. Ondan sonra para gelir gider. Kimileri bir anda çok zengin olacak, kimileri bir anda çok fakir olacak, kimi dibi görecek, kimi zirveyi görecek bu hayat böyledir.” Şeklinde konuştu.
" Ciddi bir buhran ekonomisi yaşamaya devam ediyoruz"
Ekonomideki son gelişmelere değinen Memiş şunları söyledi;
Yurtiçi ve yurtdışı piyasalarda yoğun veri akışının olduğu bir haftaya girdi piyasalar. Sabah saatlerinde işsizlik rakamları açıklanacaktı açıklandı. Beklentiden yüksek bir işsizlik oranı geldi. 0,7 puanlık bir artış, işsizlik oranı arttı.
İşte Halkbank davası var kritik, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının faiz kararı var. Perşembe günü saat 14:00’te Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faiz kararını açıklayacak. Yeni Başkan Şahap Kavcıoğlu’nun ilk toplantısı ve ilk sınavı. Herkesin gözü acaba faizler düşecek mi yükselecek mi yoksa sabit mi kalacak.
Bu tarafı yakından takip ediyoruz içeride dolar kuru yine haftaya yüksek bir seviyede başladı. 8.15 – 8.20 lira aralığında dalgalanmaya devam ediyor. Doların tansiyonu düşmedi. Enflasyon rakamları artmaya devam ediyor ve faiz oranları da yüksek. Ciddi bir buhran ekonomisi yaşamaya devam ediyoruz.
O yüzden Merkez Bankası'nın faiz kararı ve faiz metni bizim için çok önemli olacaktır.
Gelelim yurtdışına Amerika Merkez Bankası, FED başkanı Powell’ın açıklamaları var. Çin tarafında Çin yuanı ile alakalı dijital para şu anda test aşamasında.
Amerikan doları ile alakalı bir açıklama bekliyoruz. Bunun haricinde acaba Amerikan Merkez Bankası FED nasıl bir faiz politikasına devam edecek? Bu taraftaki sinyalleri almaya devam edeceğiz ve FED 5 raporu var rapor kitapçığı var onu takip edeceğiz.
Amerika ve Almanya'da enflasyon verileri var. Bu tarafı yakından takip edeceğiz o yüzden piyasalarda çok geniş bir bant aralığında dalgalanan bir piyasa olabilir bu hafta için. O yüzden yatırımcısı bu geniş bant aralığında dalgalanan piyasalarda acaba düşecek mi acaba yükselecek mi düşüncesinden ziyade kenara çekilir. Elinde varlıkları olan döviz olabilir, borsa pozisyon olabilir, altın gümüş gibi değerli metaller olabilir, kripto para piyasasındaki varlıklar olabilir ama bunu sabırla beklemeli. Ne panikle satış yapacaksınız ne de panik ile alım yapacaksınız. Bu hafta herkesin piyasaları yakından takip etmesi gereken hızlı bir sürece de girdiğimizi ifade edebilirim.
