Alev Alatlı'nın da bir kitabının adıdır Aydın Despotizmi. Türkiye'deki bir tip aydın sınıfını tarif eder, jakoben aydınlanmacılığın Türkiye'deki iz düşümünü. Tepeden inmeci, halka rağmen halkçı, halkı hizaya çekerek aydınlatmaya çalışan bir anlayışı.
Köy Enstitüleri, Halk Evleri dahi bu amaç için seferber edilmiştir. Halkı aydınlatmanın nesi kötü, diyebileceğimiz bir aydınlatma şekli değildir bu. Şekle odaklanmış, tümüyle Batıcı, kendinden yer yer tiksinen, mandacı, self oryantalist bir aydınlanmacılık..
Batıcılıkla koşut algıladıkları çağdaşlaşmayı siyasal bir otoriterlikle halka dayatan ve bu anlayış dışında yeni bir düşüncenin filizlenmesine müsaade etmeyen bir 'aydın' profili.
Bu zümre İttihatçılarla türedi. Batı'ya gidip eğitim görenler ve onların çevirdikleri eserlerle ithal edildi. Sonra ayrıştılar, Namık Kemaller, Mehmet Akifler, Ahmet Cevdet Paşalar bugünün tabiriyle 'milli' diyebileceğimiz bir düşünce ve anlayışla ayrışırken Abdullah Cevdetler, Baha Tevfikler, Beşir Fuadlar materyalist düşüncenin Türkiye'de temayüz etmesinde etkili olmuştur.
Devamı için tıklayınız
