14 Mayıs'ta gerçekleştirilen milletvekili seçiminde Cumhur İttifakı zaferle çıkarken, Meclis'te yasa çıkarabilecek çoğunluğa ulaştı.
Cumhur İttifakı'nı oluşturan AK Parti, MHP ve Yeniden Refah Partisi 323 milletvekili çıkarırken, muhalefet partilerinin oluşturduğu Millet İttifakı ise 212 milletvekilinde kaldı.
28 Mayıs gerçekleştirilen ikinci tur cumhurbaşkanlığı seçimleri ise Cumhur İttifakı'nın adayı Recep Tayyip Erdoğan, Millet İttifakı'nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu'nu geçerek yeniden cumhurbaşkanı seçildi.
Peki iki seçimden zaferle çıkan Cumhur İttifakı'nı oluşturan partilerin seçim beyannamelerinde neler yer alıyordu? Yasama, yürütme ve yargı için neler vaat ediyordu?
İşte partilerin seçim vaatleri:
AK Parti seçim beyannamesi
Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) 2023 seçimleri için hazırladığı seçim bildirgesinde yasama, yürütme ve yargı erkleri arasında güçler ayrılığı kurulurken aynı zamanda bu erklerin eş güdümünü sağlayan ve vatandaşa hizmet için çalıştıkları bir yeni sivil anayasa vurgusu dikkat çekici nitelikte. Bununla beraber denge ve denetleme sisteminin bileşenlerine ilişkin birçok vaat de seçim bildirgesinde yer alıyor.
Yasamanın kanun yapma yönünden etkinliğini artıracak reformlar kapsamında Meclis iç tüzüğün de kapsamlı reformun yapılması, AK Parti’nin seçim bildirgesinde dikkat çeken bir başlık niteliğinde. Kanun yapma süreçlerine katılımı artırmak adına ise AK Parti, belirli sayıda vatandaşın kanun teklifi verebilmesini sağlayan ‘halk teşebbüsü’ olarak or- taya konan bir uygulama başlatılacağını vadediyor. Bu vaatler dışında yasamanın kanun yapma yönün- den etkinliğini arttıracak herhangi bir düzenlemeye seçim bildirgesinde rastlanmıyor. Benzer şekilde ya- samanın halihazırdaki Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi içerisinde elinde bulunan denetim araçlarının etkinleştirilmesine yönelik olarak TBMM’de genel görüşme açılması ve Meclis araştırma komisyonu kurulmasının kolaylaştırılacağı vadediliyor.
Yasama etkinliğini ve yapısını doğrudan etkile- yen siyasi partiler ve seçim sistemine ilişkin ola- rak ise AK Parti, Siyasi Partiler Kanunu’nda değişik- likler yapılacağı vaadinde bulunuyor. Bu çerçevede AK Parti, siyasi partilerin çalışmalarını ve örgütlenmesini özgürleştiren bir çerçeve niteliğinde kanun hazırlanacağını belirterek, siyasi partilerin kapatılmasının TBMM onayına bağlanması vaadinde bulunuyor. Seçimleri düzenleyen mevzuatın dağınık yapısına son verecek bir seçim kanunu düzenlemesi yapılacağı da AK Parti’nin seçimlere ilişkin vaatleri arasında bulunuyor.
Yürütme erkine ilişkin AK Parti seçim beyan- namesinde, yürütme içerisinde liyakati sağlamaya yönelik olarak kamu görevine ilk defa yapılacak atamalarda, görevin niteliğinin gerektirdiği haller dışın- da mülakat usulünün kaldırılması, atamaların yazılı sınav sonuçlarına göre yapılması vaadinde bulunu- yor. Bununla beraber merkezi idarede karar alma süreçlerine halkın katılımının sağlanmasına yönelik “e-demokrasi” platformunun oluşturulması da AK Parti’nin yürütme erkine ilişkin seçmenlere sunduğu vaatler arasında. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin temel değerleri arasında sıralan liyakat, etkinlik ve verimlilik ilkelerinin kamu yönetimi anlayışı içerisinde kendine daha fazla yer bulması için çalışmaların sürdürüleceği ve idarenin, vatandaşlarla, özel sektörle ve sivil toplum paydaşlarıyla ilişkilerinde istişare ve müzakere kültürünün geliştirileceği vurgulanıyor.
Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığına ilişkin olarak AK Parti, yargı bağımsızlığının önümüzdeki dönem temel öncelik alanlarından birisi olacağını belirti- yor. Bu çerçevede Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) “Hakimlik ve Savcılık Meslek Kurulu” olarak ikiye ayrılması; hakimlik ve savcılık teminatının sağlanması ve coğrafi teminatın getirilmesi; HSK’nın disiplin ve ihraç kararlarına karşı yargı yolunun açılması bu alanda AK Parti’nin seçmenlere sunduğu vaatlerin başında geliyor.
Sivil topluma ilişkin olarak AK Parti seçim bildirgesinde, sivil toplum alanının istismardan korunarak, sivil toplum katılımının en üst seviyeye çıkarıla- cağını vurguluyor. STK’ların kurumsal kapasitelerini artırmalarına yönelik hizmetlerin ileriye taşınması; STK’lara yönelik proje ve hibe destek programlarının yaygınlaştırılması; STK’ların karar alma süreçlerine katılımını teşvik etmeye yönelik adımların atılması da bu başlık altında sunulan vaatler arasında. Yerel yönetimlerin kendi içerisinde şeffaf, hesap verebilir, katılımcı ve idari ve mali açıdan güçlendirilmesi- ne ilişkin AK Parti’nin seçim bildirgesinde somut bir vaat bulunmuyor. Medya alanına ilişkin olarak AK Parti, basın mensuplarının haber üretme ve mesleki faaliyetlerini yerine getirmelerinin kolaylaştırılması dışında somut bir vaatte bulunmuyor.
Yeniden Refah Partisi seçim beyannamesi
Yeniden Refah Partisi (YRP) seçim bildirgesinde, denge ve denetleme sistemine ilişkin olarak yasama, yürütme ve yargı organlarının kesin çizgilerle ayrılarak birbirinden bağımsız olmasını sağlayacaklarını taahhüt ediyor.
Denge ve denetleme bileşenleri üzerinden değerlendirildiğinde, YRP’nin yasama erkinin kanun yapma yönünden ve yürütmeyi denetim yönünden etkinliğini artıracak somut vaatlerde bulunmadığı görülüyor. Yürütme erkine ilişkin şeffaflık, liyakat, hesap verebilirlik ilkelerine yönelik, kamuda ehliyet ve liyakate dayalı bir atama/tayin sisteminin getirilmesi ve bunun için mülakat ile kamuya personel alma uygulamasına son verilmesi; adayların sınavlardaki başarısını temel alan bir atama sisteminin tesis edilerek, ehliyet ve liyakat sahibi vatandaşların kamu görevlisi olmalarının sağlanması vadediliyor. Seçim bildirgesinde düzenleyici ve denetleyici kurumlara ilişkin herhangi bir taahhüt bulunmuyor.
Yargı bağımsızlığına ilişkin olarak ise YRP, yasama, yürütme ve yargı erklerinin kesin çizgilerle birbirin den ayrılması ve yöneticilerin yargı üzerindeki vesa yetine son verilmesinin ötesinde seçmene bir vaatte bulunmuyor.
Yerel yönetimlere ilişkin olarak bir yerel yöne- timler yasası çıkarılacağı vaadinde bulunan YRP, coğrafi durumu ve nüfusu dikkate alarak köylerin ve beldelerin yeniden düzenlenmesi; merkezi büt- çeden belediyelere yapılan kaynak aktarımlarının, hizmet alanlarıyla uygun şekilde olmak üzere artırıl- masını vadediyor. Yerel yönetimlerde katılımcılığı ve hesap verebilirliği sağlamaya yönelik olarak beledi- ye meclislerinin ve kent konseylerinin yapısının top- lumun yapısına ve kültürüne uygun olacak biçimde gözden geçirilmesi, yetkilerinin artırılması; muh- tarların da belediye meclislerinde temsil edilmesi; doğrudan vatandaşların katılımını sağlayacak “Halk Meclisleri”nin ve “Mahalle Meclisleri”nin kurulması dikkat çeken vaatler arasında yer alıyor.
Medya alanında YRP, geçen sene yürürlüğe gir- miş olan sosyal medya yasasının basın ifade özgür- lüğünü koruyacak şekilde güncelleneceği; basın etiği çerçevesinde medyanın daha özgür hale getiri- leceği ve küçük yayın kuruluşlarının destekleneceği vaatlerinde bulunuyor. Sivil toplum alanına ilişkin olarak ise YRP, STK’ların sürdürülebilir hizmet vere- bilmeleri için sivil toplum merkezlerinin kurulması; DEBRIS sistemi üzerinde STK’ların tecrübelerini İçiş leri Bakanlığı ve diğer STK’larla paylaşabilmelerinin sağlanması; STK’ların gönüllü faaliyetlerinde mali kaygı duymamaları için gerekli mali düzenlemele rin yapılması; STK’ların bulundukları illerdeki kamu kurumları, özel sektör kuruluşları ve üniversitelerle işbirliğinin artırılması vaatlerinde bulunurken “top-lumu ahlaken çökertmeye yönelik dernek ve vakıfların” kapatılacağını ve yurtdışından dernek ve vakıf- lara aktarılan mali kaynakların kontrol ve denetim altına alınacağını da vurguluyor.
MHP seçim beyannamesi
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) seçim bildirge- sinde, yasama yürütme ve yargı erkleri arasında güçlü bir denge ve denetleme sistemi kurularak “sert” kuvvetler ayrılığının sağlanacağını vadediyor.
Bu çerçevede yasama üzerindeki tahakkümün orta- dan kaldırılarak TBMM’nin denetim fonksiyonuyla yürütme erkini dengeleyeceği belirtiliyor. Cumhur- başkanlığının sistemin işleyişinde hem etkin yasama hem de bağımsız ve tarafsız yargı tarafından denetlenen ve vatandaşa karşı hesap veren bir makam olacağını belirten MHP, yargı erkine ilişkin olarak mahkemelerin bağımsız, tarafsız, hızlı ve doğru karar vermesini sağlayacak düzenlemelerin yapılacağı taahhüdünde bulunuyor.
Yürütme içerisinde kamu yönetiminde demokratik meşruiyetin güçlendirilmesi, katılımcılık, hesap verebilirlik, şeffaflık ilkeleri çerçevesinde verimli, etkin ve hakkaniyetli bir yönetim yapısı vaadinde bulunan MHP, vatandaşların ve sivil toplum kuruluşlarının karar alma süreçlerine daha aktif katılmasını sağlayacak düzenlemeler yapılacağının altını çiziyor.
