Sosyal Medya Uzmanı Abdi Baktur, Ankara Masası özel yayınında Gökhan Gökyıldırım’ın sorularını yanıtladı.
Sosyal medyada yaygınlaşan ‘Çekiliş’ dolandırıcılığını anlatan Baktur, şunları söyledi;
" Sadece bu işi yapan sayfalar türedi "
Sosyal medyada dolandırıcılığın yeni yöntemi çekilişler meselesini aslında çok detaylı ele almamız gereken bir konu. Özellikle son birkaç yıldır bu bütün platformlar da çok uygulanan bir yöntem. Bunun asıl amacı tabii ki takipçi kazanmak. Takipçi kazandırmak gibi bir amacı var.
Bu bütün platformlarda çok aktif olarak kullanılıyor. Özellikle son zamanlarda Instagram’da çok daha aktif olarak kullanılıyor. Ben bu çekiliş olayını 4 şemada ele alıyorum aslında. Dört kenarlı bir şema düşünürsek ilk olarak burada bir çekilişi düzenleyen sayfalar var. Burada bunlar bir kurum da olabilir ya da bir çekiliş sayfaları da olabiliyor. Sadece bu işi yapan sayfalar türedi artık. İşte çekiliş hediyem işte benzeri isimlerle böyle. Sadece 24 saat burada çekiliş düzenliyorlar. Böyle sayfalar var ve bu sayfaların takipçileri de afaki rakamlar 2 milyon, 3 milyon, 1 milyon çok fazla takipçili hesaplar genelde böyle çekilişler düzenliyor.
" Dolandırılıyorlar tabiri caizse"
Birde normal kurumlar var bunlar hani daha standart bildiğimiz ulusal markalar. Bunlar da çekilişler yapıyor. Özellikle burada en büyük sıkıntı şu çekilişin düzenlenmesinde bir sakınca yok. Tabii ki biz Türk milleti olarak hediye almayı, hediye vermeyi çok seven bir milletiz. Bu çok güzel ama buradaki en büyük sıkıntı insanların iyi niyetlerinin suistimal edildiği bu özellikle çekiliş sayfası olarak açılmış bu sayfalardan insanlar mağdur ediliyor. Dolandırılıyorlar tabiri caizse.
"Çok büyük devasa bir pazar"
Ülkemizde ki tüm çekilişler ya da bu tarz bütün kampanyalar Mili Piyango'nun iznine tabii ve bu izinle yapılması gerekiyor. Bunun içinde Milli Piyango’ya bu çekilişi yapmadığını, yaparken çekiliş miktarı kadar Milli Piyango’ya ödeme yapıyorsunuz. Bununla alakalı yasal izin alıyorsunuz, sayısını alıyorsunuz.
Bugün ülkemizde baktığımızda tam 55 milyon sosyal medya kullanıcısı var ve bu 55 milyon sosyal medya kullanıcısının en yoğun olduğu yerlerden biri Instagram. Instagram’da tam 38 milyon Instagram kullanıcısı var ülkemizde. Özellikle bu çekilişlerin ana kaynağı şu an Instagram. Instagram da çok fazla çekiliş düzenleniyor. Her gün hemen hemen herkesin bildiği milyonlarca takipçisi olan sayfalardan tutunda en küçük sayfaya kadar çekiliş düzenleniyor. Yani burada çok büyük devasa bir pazar var ve bu pazardan gerçekten tutturanlar çok büyük paralar kazanıyorlar. Bunu size şöyle örnek vermek istiyorum.
" 700.000 – 800.000 lira net kar ediyorlar"
Tamamıyla vergisiz kazançlar. Şöyle birkaç tane bu işi vergisiyle yapan, faturasını kesen şirketler de var. Bunlar çok ünlü. Sizin de bildiğiniz sayfalar da vardır. Bunlar faturalarını kesiyorlar ama bunların çoğu haricinde kesmeyenler de var. Şimdi çekiliş olayını şöyle ele almamız lazım. Bir çekilişten kazanan hediye verenler, bir de çekiliş yapıp hediye vermeden görünenler var. Şimdi bu çekilişlerle ilgili bence şunu sormamız lazım niye düzenleniyor? İlk olarak baktığımızda çekilişlerin temel maksadı sponsorlar dediğimiz karşı tarafa ben seni takip ettireceğim, bu insanlar çekiliş şartı olarak seni takip etmelerini koyacağım, buradan ben sana işte 100.000 takipçi, 200.000 takipçi göndereceğim. Bunun karşılığında da bana şu kadar para vereceksin diye böyle sponsor topluyorlar. Bunlara sponsor diyoruz. Bunlardan 10 tane, 20 tane, 30 tane, 40 tane sponsor oluyor. Herkesten bir 4’er bin lira, 3'er bin lira 2’er binlere neyse topluyorlar. Tabii 40 kişiye baktığınızda devasa büyüklükte bir para yapıyor. Sonra diyor ki ben size diyor Iphone vereceğim diyor. İnsanlar da katılıyorlar. Ondan sonra örnek veriyorum. Adam 400.000 lira kazandıysa 20.000 liraya bir Iphone alıyor. Ondan sonra 320.000 lirayı cebine net, tamamen vergisiz bir şekilde sadece 24 saat içerisinde koyuyor. Düşünebiliyor musunuz yani bu ülkede instagram'dan sadece bir günde 400.000 lira 300.000 lira para kazanan insanlar var ve sadece hiçbir şey yapmadan. Bizim insanlarımız da diyor ki ya bunlar Iphone veriyor ben diyor nasılsa bunları takipten çıkarım deyip 40 kişiyi takip ediyor. Sonra bu 40 kişiyi takip ediyor sileyim silmeyeyim diye düşünürken o sırada o insanlara takipçi gidiyor.
Onlar da oradan Iphone’u veriyorlar. Gerçekten verenlerse veriyorlarsa onu da dağıtıyorlar böylelikle para kazanıyorlar. Ben size şöyle bir rakam söylemek istiyorum. Yani bu rakamı hiçbir yerde bulamazsınız.
Bugün ülkemizdeki en büyük çekilişleri düzenleyen hesapların başında olan bir hesap, adını burada vermem çok doğru değil. Yaptığı çekilişlerden minimum 700.000 lira, 800.000 lira o araba verdikleri çekilişler var bilirsiniz, net kârları var. 700.000 – 800.000 lira net kar ediyorlar.
"Siz katıldığınızla kalıyorsunuz"
Yani 2-3 günlüğüne düzenledikleri bu çekilişte 700.000 – 800.000 lira kâr ediyorlar. Yani bunlar tabii faturalarını kesiyorlar ama böyle büyük bir pazar var. Bunların içerisinde sahte çekiliş düzenleyip hiç vermeyenler de var. Yani siz giriyorsunuz işte oraya motor koyuyor bir şey koyuyor. Sonra diyor ki villa vereceğim şunu vereceğim bunu vereceğim ondan sonra insanlar katılıyorlar, bir bakıyorlar bir gün sonra gönderi kaldırılmış, hiçbir şey yapılmamış, işte canlı yayında açıkladık diye hikâyeden bir şey paylaşıyorlar. Sonra bir bakıyorsunuz aslında tamamen siz katıldığınızla kalıyorsunuz ve bu tarz sayfalarda çok fazla.
Özellikle şu var bir tane işte kahve makinesi veriyor. Kahve makinesine 20 tane sponsor sokuyor, 1 sponsordan kahve makinesinin parasını alıyor. 19 sponsorun parasını hiçbir fatura kesmeden cebine sokuyor. Yani bunun aslında baktığımız zaman milli piyango, vergi idaresi ve benzeri bütün kurumların, bankacılık kurumları, bütün bunların aslında denetlenmesi ve düzenlenmesi gerekiyor. Bu paralar nereden geliyor, nereye aktarılıyor, bunların hepsinin tespitinin yapılması gerekiyor diye düşünüyorum.
Sahte çekiliş hesabı yani sahte olarak açılmış yaklaşık ülkemizde 1 milyona yakın çekilişlere katılmak için oluşturulmuş hesap var. Genelde bu insanlar evde hiçbir işi gücü yok sadece ben bu çekilişe katılayım buradan bir şey kazanayım diye böyle bir kitle var ve bunlar gerçekten örgüt gibiler. Çete gibiler. Bu çekilişe katılanlar da öyle, yani dm grupları kuruyorlar bu işte direk mesaj grupları, bu direk mesaj gruplarında 30, 40, 50, 100 kişi var. Bunlar çekilişleri birbirlerine atıyorlar, oradan yayıyorlar devasa bir örgüt gibi. Böyle dakikalar içerisinde hepsi çekilişe katılıyor.
Şimdi sponsor olan da oradan takipçi geldiğini sanıyor ama sahte takipçi geliyor.
"Ne hediye geliyor ne bir şey"
Çok büyük bir pazar var, çok büyük bir para dönüyor diyebiliriz. Gerçekten bu iş organize bir şekilde insanlar kandırılıyor bu konuda uyanık olmakta fayda var. Bunda nereye dikkat etmemiz lazım. Önemli olan o. Ben biraz aslında ondan bahsetmek istiyorum.
Bu çekilişle alakalı, mesela siz çekilişe katılıyorsunuz. Size kazandınız diye bir mesaj geliyor diyor ki İşte IBAN numarasına kargo ücretini yollayın hediyenizi göndereceğiz diyorlar. Siz kargo ücretini gönderiyorsunuz, ne hediye geliyor ne bir şey. Sonra ortada kalıyorsunuz.
Yani şimdi şöyle bu 7253 sayılı kanun kapsamında bildiğiniz gibi sosyal ağlar ülkemizde temsilciliklerini atayacaklarını açıkladılar. Belli bir süreleri var, temsilci gelecek ve yasal olarak görünecek ve ondan sonra aslında süreç başlayacak. Şuanda aslında bu konuyla alakalı bir gelişme şuan için mevcut değil. Ama daha sonrasında şuan belli bir hazırlık aşamasındalar hem bu ölçüde gerçekten kamunun da çok dikkat ettiği bir konu bu çekiliş konuları, özellikle işte shiftdeletenet kurucusu Hakkı Alkan geçtiğimiz günlerde bu konuyla alakalı çok kendisi de bir haber yaptı
Ve bir vlog çekti. Bu çekilişlerle alakalı çok büyük bir sıkıntı olduğunu ve kamunun buna işte el atması gerektiğiyle alakalı çok büyük bir açıklama yaptı kendisi de.
Burada baktığımızda bizim topyekün ele aldığımızda hem sosyal medya düzenleyicileri noktasında sosyal ağların temsilcilerinin ülkemize gelmesi, bu anlamda bu sahte hesapların çekiliş hesaplarının tespit edilmesi, Ip’lerinin adreslerinin tespit edilmesi bunların kayıt altına alınması önemli. Hatta ben size birkaç tane daha örnek vereyim. Geçtiğimiz günlerde Türkiye’deki en büyük youtuberlara vergi dairelerinden evlerine posta gönderildi.
Youtube'dan kazandığınız paraları kayıt dışı şu an görünüyor bunları bildirin diye google’dan gelen bütün paralar incelenmiş genel de google Türkiye'deki bir işte HSBC bankasıyla çalışıyor o banka gönderiyor o banka üzerinden gelen ID’lerden bulmuşlar. Google üzerinden şuan Türkiye’deki tüm vergi daireleri youtube'dan gelir elde eden herkese bildiri yayınladı.
Vergi dairesine gelin vergilerinizi bildirin ve bunları ödeyin diye.
"Çok büyük bir denetleme olacak"
Tabii şu an bu zorunlu olarak gitmek zorundasınız. Yani diyor ki Türkiye'deki vergi daireleri, buradan diyor 800 TL hesabınıza para yatırılmış. Örnek veriyorum bu 800 TL'nin vergisini gelin ödeyin başka gelirleriniz varsa bunları da bildirin diyorlar.
Bu yüzden şuan Google tarafında Youtube tarafında gelen gelirlere yönelik de çok büyük bir denetleme var ülkemizde. Haliyle bu çekilişler ile alakalı da yine çok büyük bir denetleme olacaktır diye düşünüyorum.
Bugün çok ünlü Youtuber'lar işte şuan gidip vergi dairelerinde vergilerini ödüyorlar. Yani böyle bir artık buradaki boşluklar da dolduruluyor.
Clubhouse nedir nasıl kullanılır?
Ya bu Clubhouse aslında son günlerde aslında çok ünlüler arasında popüler olan bir sosyal ağ diyebiliriz. Sanki eskiden de benzer bir uygulama vardı. Böyle basıp konuştuğumuz böyle bir kanallar sadece sesli olarak iletişim kurduğumuz bir kanallar vardı ona benziyor.
Clubhouse şirketi bildiğimiz gibi yeni gündeme geldi ama 2020 yılında Alpha Exploration adlı bir yazılım şirketi tarafından geliştirildi, çok fazla da böyle sohbet odaları var katılabileceğiniz. Bu sohbet odalarında konuşmacı ya da dinleyici olarak yer alabiliyorsunuz. Görüntünüz görünmüyor sadece sesli olarak yazışma da yok.
Sorabiliyor ya da şöyle kanalda tabii konuşmacılar ve kanalı kuran moderatörlerden izin istiyorsunuz, el kaldırıyorsunuz eğer ki onlar da uygun görürlerse size konuşmacı olarak yer veriyorlar ve konuşabiliyorsunuz sohbet edebiliyorsunuz. Aslında bu uygulama çok farklı değil. Bunun benzerleri eskiden vardı. Dediğim gibi böyle mikrofonu açık tutmuyordunuz da basıp konuşuyordunuz bas konuş tarzı böyle uygulamalar vardı.
Bence bunu farklı kılan ve şu anda ilgi odağının buraya yönelmesinin sebebi referansla içeriye giriliyor olması. Yani sizin uygulamayı kullanabilmeniz için bir tane birinin size referans olması lazım. Evet, bunu davet ediyorum. Gelebilir gibi herkes birbirine referans olarak alıyor içeri ve en önemli ilgi odağı da ünlülerin çok fazla olması yani ünlülerin bu kadar burada bulunuyor olmasını ben açıkçası garip karşıladım.
" Türkiye genelinde değil dünya genelinde bir akıma dönüşmeye başladı"
Bu bir ülkemizde piar çalışması da olabilir, bir reklam çalışması olabilir çünkü bakıyorum işte isim vermek gerekirse mesela Farah Zeynep Abdullah uygulamadan hiç çıkmıyor. Yani mutlaka bir kanalda bir kanalla işte Reymen diye ifade ettiğimiz Yusuf Aktaş sürekli orada. Farklı farklı ünlüler çok fazla miktarda oradalar. Hatta belki bu dünya genelinde de böyle bir yayılım gösterebilir. Dün sanırım ya dün yada Amerika saatiyle değişmiş olabilir. Elon Musk da katıldı Clubhouse’a. O da bir yayın gerçekleştirdi. Yani sadece Türkiye genelinde değil dünya genelinde bir akıma dönüşmeye başladı.
Ünlülerin başını çektiği bir akıma doğru gidiyor. İnsanlar da tabii ünlüler neredeyse orada oluyor. Mesela örnek vermek gerekirse Twitter'ın ülkemizde nasıl yaygınlaştığını hatırlarsınız belki. Twitter İngilizceydi o zamanlar. İşte gazeteciler, siyasiler, sanatçılar oradaymış dur bizde üye olalım deyip Twitter öyle patlamıştı yani. Ama ben şunu düşünüyorum Clubhouse ile alakalı bu bir rüzgâr, buna benzer çok uygulama geldi. Açık konuşmak gerekirse belki beni burada linç edebilirler. Şuan keyifli geliyor olabilir ama ben çok baki kalacağını ve kalıcı olacağını düşünmüyorum. Şu an yeni bir şeyin hevesiyle kullanıyoruz. Bakıyoruz ediyoruz ama belki bir ay belki bir sene sonra çok kendini sürdürebilir olduğunu düşünmüyorum açıkçası.
