Hareket noktası görme engelli bireyler için hayati önem taşıyan ancak ülkemizde yok denecek kadar az düzeyde sunulan şekil eğitimin yaygınlaşması olan Bongo Art Project’in, dokunduğu her müze bir eğitim alanına dönüşmeye başladı.
Görme engelli bireyler için Türkiye’nin ilk müze “Eğitim ve Deneyim Alanı”, “Bongo Art Project Sosyal Girişimi” tarafından, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde açıldı. “Herkes İçin Erişilebilir Müzeler” mottosuyla yola çıkan Sosyal Girişim, Eğitim ve Deneyim Alanı’nı aynı zamanda Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin kuruluşunun 100. yılına ithaf etti.
Açılışa, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakan Yardımcısı Rıdvan Duran, Ankara Vali Yardımcısı Mustafa Elkayıran, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı ve Ankara İl Kültür Müdürü Ali Ayvazoğlu başta olmak üzere 23 sponsor firmanın yöneticileri, STK’lar, görme engelli bireyler ve çok sayıda konuk katıldı. Müzenin konferans salonunda gerçekleştirilen tören, Ostim Vakfı Müdürü Gülnaz Karaosmanoğlu’nun konuşması ile başladı. Ardından Bongo Art Project’in kurucusu iç mimar Çiğdem Aslantaş, 4 yıllık bir serüven olan projesinin detaylarını konuklarla paylaştı.
Proje destekçilerine verilmek üzere gerçekleştirilen plaket töreninin ardından, sırasıyla Gören Kalpler Eğitim Derneği Kurucusu Erol Sayyıdan, Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı, Bakan Yardımcısı Rıdvan Duran, ana sponsor TÜBİTAK SAGE Genel Müdürü Gürcan Okumuş konuşmalarını yaptı. Buradaki törenin ardından Türkiye’nin ilk müze ‘Eğitim ve Deneyim Alanı’nın açılışı kurdele kesim töreni ile gerçekleştirildi.
"Türkiye’deki 637 müzeye yayılması en büyük isteğimizdir"
Alanın kapılarının ziyaretçilerine resmi olarak açılmasının ardından yaptığı konuşmada, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin, kuruluşunun 100. yılında engelsiz bir müze olmasının ilk aşamasını hayata geçirdiklerini belirten Bongo Art Project Kurucusu Çiğdem Aslantaş, “İlk etapta Ankara’da bulunan 10 bin çocuğa ulaştığımız uygulamamızda, Türkiye Körler Vakfı ve Gören Kalpler Derneği ile birlikte çalıştık. Herkes için Erişilebilir Müzeler uygulamalarımızın devamı için Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin domino etkisi yaratmasını ve diğer engel gruplarını da içine alarak kapsayıcı bir yaklaşımla Türkiye’deki 637 müzeye yayılması en büyük isteğimizdir.” dedi.
"Ankara Resim ve Heykel Müzesi’nde belirlenecek 60 eser, işitme engelli bireyler için işaret dili ile tanıtılarak erişilebilir hale getirilecek"
Müzelerin; bilim, sanat, tarih ve tabiatın canlı kanıtları, yaşayan eğitim ve deneyim alanları olduğunu ve tüm insanların bu bilgilere eşit koşullarda ulaşabilmesi gerektiğini vurgulayan Çiğdem Aslantaş, şunları söyledi: “Müzelere erişim temel bir haktır. Buna rağmen Türkiye’de ve dünyada müzelerin büyük çoğunluğu, erişilebilirlik kurgusu yapılmadan tasarlanıyor. Bu ise engelli bireylerin, hatta sağlıklı bireylerin müzelerden nitelikli şekilde yararlanmasına engel oluyor. İçinde bulundukları coğrafyaya, tarihe, bilime ve sanata erişemeyen görme engelli bireyler, bu engel sebebiyle kendi kökleri ve kökenleriyle bağ kuramıyor. İşte BONGO ART PROJECT, Anadolu’nun tarih öncesi dönemlerine ait eserlerin yer aldığı Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde ‘Eğitim ve Deneyim Alanı’ uygulamasını hayata geçirerek, görme engelli bireylerin tarihle bağ kurmalarının ilk adımını atıyor. İlk uygulamamızı Anadolu Medeniyetler Müzesi’nde görme engelli bireyler için başlatmış olduk. İkinci uygulamamızın da müjdesini şimdiden vermek isterim. Önümüzdeki aylarda Ankara Resim ve Heykel Müzesi’nde belirlenecek 60 eser, işitme engelli bireyler için işaret dili ile tanıtılarak erişilebilir hale getirilecek.”
Eğitim ve Deneyim Alanı hakkındaki görüşlerini dile getiren davetliler şunları söyledi:
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı: Bongo Art Project, hem kamuyu hem özel sektörü hem STK’ları hem yerel yönetimleri bir sinerjiyle bir araya getiren çok özel bir proje. Bu ilkti, son olmayacak. Müzecilik anlamında engelsiz ziyaretçi çok önem verdiğimiz bir kavramdır. Bu tarz projeler düşünemediğimiz veya ön göremediğimiz ufuklar açıyor. Bundan sonrada bu tarz projelerle yol alacağımızı düşünüyoruz.
TÜBİTAK SAGE Genel Müdürü Gürkan Okumuş: Aslında TÜBİTAK SAGE olarak savunma sanayi alanında ARGE yapan bir kurumuz. Ancak çok yüksek teknolojik seviye ve alt yapımız olduğu için bizde Bongo Art Project teknik ihtiyaçlarına destek sağlayabileceğimizi gördük. Bu projeye çok inandık ve böyle bir projenin parçası olmak da bizi gururlandırdı. Çalışan arkadaşlarımız mesailerini tamamladıktan sonra fazla mesai ile uzun saatler boyunca bu proje için çalıştılar. Büyük bir motivasyonumuz vardı. Bugün yapılan açılışla ortaya çıkan işi, yapılan hizmeti görünce bu işin parçası olmaktan dolayı mutluluğumuz katlanarak arttı.
Tepe Home Pazarlama Yöneticisi Ceren Evcimen: Bongo Art Project, bir kadının neler başarabileceğini de çok güzel anlatan bir girişim oldu. Çiğdem Hanımı girişiminden dolayı tebrik ediyoruz. Tepe Home olarak bu girişimin bir parçası olmak, katkıda bulunmaktan büyük onur ve gurur duyuyoruz.
Gören Kalpler Eğitim Derneği öğrencisi İpek Damla Atay: Bongo Art Project ile gerçekten çok başarılı bir girişime imza attılar. Bu girişimin bende bıraktığı izlenim şu oldu; kabartmaların okunduğunda anlaşılır olduğunu gördüm. Nesnelere dokunduğumuzda da onları anlayabildiğimizi fark ettim. Bu sayede tarihe daha yakından ilgiyle bakabildiğimizi gördüm.
Türkiye Körler Vakfı Genel Başkanı ve Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ayşen Topalkara:30 yıllık göz hastalıkları uzmanı olarak son 15 yıldır görme engelliler ve az görme konusunda çalışmalarımı yürütüyorum. Dolayısıyla hem vakıf olarak hem doktor olarak amacım görme engellileri topluma kazandırmak ve mutlu bireyler olmalarını sağlamak. Kültür ve sanatla uğraşan herkesin mutlu olabileceğine inanıyorum. Bu projede çok heyecan verici ve çok güzel bir örnek. Türkiye’ye böyle güzel bir eser kazandırdıkları için Bongo Art Project’e teşekkür ediyorum. Bizde biraz ucundan tutabildiysek ne mutlu bize.
Ankara İl Kültür Müdürü Ali Ayvazoğlu: Başkentimizde erişebilir müze anlayışını ortaya koydukları için, yaptıkları bu güzel çalışma için Bongo Art Project’e çok teşekkür ederim. Hakikaten engelsiz yapıları oluşturacak, alt yapıyı kurgulayacak çalışmaları müzelerimizden başlayarak, çocuklarımıza gelecek için geçmişi tanıtmak amacıyla yapılan bu projeye destek verdik. İl Kültür Müdürlüğümüz olarak, müzemiz olarak bu çalışmaya ev sahipliği yaptık. Bu Türkiye’de ilk olan bir uygulama bütün müzelerimizde yaygınlaştırmak istiyoruz.
Ankara Resim Heykel Müze Müdürü Murat Yıldırım: Dezavantajlı gruplar için bu bir ihtiyaç bu bir özgürlük alanı. Biz aşama aşama ilerdik. Birçok kamu, STK, şirketin desteğiyle hayata geçti. Sadece görme engelliler için bir alan oluşturmanın dışında her gruptan insan da gelsin, eserlere dokunabilsin, hissedebilsin, hikâyesini duyabilsin diye amaçladık. Bunu gördük çok mutluyuz. Bu projenin parçası olmak çok gurur verici.
Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürü Yusuf Kıraç: İlk etapta her proje gibi temkinli yaklaştık. Ama geldiğimiz noktada her şey tek tek düşünülmüş. Hem görme engelli hem gören çocuklarımız için alanlar oluşturulmuş. Resim yapabilecekleri, konservasyon yapıp eseri tamamlayabilecekleri, çivi yazısı yazabilecekleri bir alana dönüştü.
Gören Kalpler Eğitim Derneği Kurucusu Erol Sayyıdan: Bir görme engelli için üç boyut çok önemli. O replikaları incelediği zaman bütünüyle gözünde canlanıyor. Görme engelliler için tarih karanlık diyoruz ya müzelerde tarihin temeli. Ama görme engelliler müzeleri inceleyemiyor. Dokunmadan anlayamıyoruz. Bizim çocuklarımız bu toplumla bütünleşecek ve mutlu olacaksa ki bizim tarih öğretmeni olan çok görme engelli öğrencimiz var. Bunlardan yararlanamıyor. Müzeler mutlaka görme engellilerin, az görenlerin veya diğer engellilerin erişimine uygun olması gerekiyor. Anadolu Medeniyetler Müzesinde böyle bir projenin başlamış olması çok mutluluk verici. Türkiye’deki tüm müze ve ören yerlerine de bu tür çalışmaların yapılması gerekiyor. Bongo Art Project gibi bir yapının da bu işin başında olması gerekiyor.
Gören Kalpler Eğitim Derneği Eğitim Genel Koordinatörü Dilek Bilgilier: Görme engelli bireylerin hiç aracı olmadan müzeleri gezmeleri dokunarak ve hissederek tarihi anlamaları açısından çok güzel ve anlamlı bir proje. İsterim ki, bütün müzeler diğer engel gruplarına da hitap edecek şekilde düzenlensin ve erişime açık olsun.
Gören Kalpler Eğitim Birliği Başkan Yardımcısı Murat Mutlu: Şuan girdiğimiz salonda Neolitik döneminden başlayıp Urartu dönemine kadar sergilenen eserleri inceleyip hangi döneme ait olduklarına dair bilgilere erişebileceğimiz bir ortamdayız. Bunu da Braille yazı ile sağlıyoruz yada sesli betimleme yoluyla da öğrenebiliyoruz. Bu çok güzel bir şey. O nedenle başta Çiğdem Hanım olmak üzere hem derneğime hem de diğer sponsor olan kuruluşlara teşekkürü bir borç bilirim.
Gören Kalpler Derneği Günlük Yaşam Koordinatörü Gamze Tekeş: Kurum olarak bu projenin başından beri az buçuk içindeyiz. Gerçekten bütün ümidimiz Türkiye’deki müzelerin görme engelliler için bu kadar erişebilir olması. Hem Braille yazının çok kaliteli olması, sesli olarak hikâyelerin anlatılması çok harika olmuş. Başta da söylendiği gibi tarih görme engelliler için iki kez karanlıktı, bir tanesi aşılmış oldu böylece. Çiğdem Hanıma da emeği geçen herkese de çok teşekkür ediyoruz.
Eğitim ve Deneyim Alanı nedir?
Genel olarak dünyada olduğu gibi ülkemizde de görme engelliler için hayati önem taşıyan şekil eğitimin yok denecek kadar az düzeyde verildiği gerçeğinden yola çıkan sosyal girişim kapsamında; Paleolitik Çağ’danbaşlayarak Anadolu‘ya ve üzerinde yaşayan toplulukların geride bıraktıkları eserlere ev sahipliği yapan müze koleksiyonundan seçilen 22 ikonik eser, görme engelli bireyler için dokunulabilir ve işitilebilir formlarda kalıcı bir görme engelli koleksiyonuna dönüştürülüyor. Tüm görme engelli gruplarını kapsayacak şekilde tasarlanan mimari alanda eserlerin replikaları, az gören bireylerin görebilecekleri formatlar olan sarı renklere boyatılıyor ve Braille alfabesi ile yazılan eser hikâyelerinin anlatımları, sesli betimlemelerle destekleniyor.
Kapsayıcı mimari anlayışıyla yapılan deneyim alanında aynı zamanda görme engelli bireyler ve gören çocuklariçin 6 farklı eğitim atölyesi kuruldu.
Bongo Art Project Nedir?
Bongo Art Project’in pilot müze olarak seçtiği Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndeki uygulamaya, kamu, özelsektör ve sivil toplum paydaş ve sponsorlarındanoluşan 23 kurum destek sağlıyor. Uygulama için gerekli bütçe, ayni paydaşlar ve sponsorlar, gönüllü başta olmak üzere Kültür Turizm Bakanlığı ve Avrupa BirliğiTürkiye Delegasyonu Sivil Düş̧ün Programı katkısı ile oluşturuldu
Ulusal ve uluslararası takdir ve ödüllere layık görüldü
Fikir aşamasında iken ulusal ve uluslararası takdir ve ödüllere layık görülen Bongo Art Project, önce Avrupa Kalkınma Bankası’nın 2020 Mayıs ayında 41 ülke arasında açmış olduğu “Sosyal Etki Proje” yarışmasında “En İyi 7 Proje Fikri” listesine girdi ardından Almanya Büyükelçiliği tarafından 2020 Eylül ayında düzenlenen “Sürdürülebilir Gelecek” yarışmasında bin 350 proje arasından ikincilik ödülünü kazandı.
Girişimin kurucusu Çiğdem Aslantaş ise bu projeyle,Google ve Mediacat tarafından başlatılan “Türkiye'nin Geleceğini Farklı Yaratan 15 Genç Kadın Lideri”nden biri oldu. Proje Çiğdem Aslantaş’a, Garanti Bankası’nın 2021 yılında düzenlemiş olduğu Kadın Girişimciler yarışmasında “Yılın Sosyal Girişimci” finalistliğini de getirdi.
Proje operasyon ekipleri, teknik danışmalar ve gönüllülerden oluşan BONGOART Sosyal Girişimi Ekibi toplumun her kesimi için müzeleri öğrenme ve etkileşim alanları hâline getirmek, erişilebilirlik ve deneyim araç ve yöntemleri geliştirmek için çalışıyor. BONGOART Sosyal Girişimi ilk iki uygulamanın ardından müze ve kültür sanat alanları için “Erişilebilirlik Etiketi” uygulamasını geliştirmeye hazırlanıyor.
Açılış sunumunun tamamı için;
