Finans Analisti İslam Memiş, ekonomideki son gelişmeleri değerlendirdi.
Ankara Masası Genel Yayın Yönetmeni Gökhan Gökyıldırım'ın sorularını yanıtlayan Memiş, önemli değerlendirmelerde bulundu.
Amerika Merkez Bankası ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın geçtiğimiz hafta verdiği faiz kararlarını hatırlatan Memiş, piyasaların beklentisi doğrultusunda bir değişikliğe gidilmediğini söyledi.
FED Başkanı Powell’ın ise şahin tonda bir açıklama yaparak piyasaları ters köşeye yatırdığını savunan Memiş, "'Enflasyon korktuğumuz kadar yok, yüzde 2 - 2,5 civarında yükselişleri biz makul görüyoruz, biz tedbirimizi aldık.' diyor. Diğer yandan faiz artırımı ile alakalı da, 2023 yılında 3 kez faiz artırımını işaret ediyor. Hatta 2 kez diyor da daha sonraki söylemlerde 3'e çıkarıyor. 2022 yılının ilk çeyreğinde de büyük ihtimalle bir faiz artırımı beklentisi oluşturuyor. Bu da ister istemez dolar endeksinin 90 bandından 92 bandına yükselmesine neden oldu. Yani bu kadar kargaşanın nedeni dolar endeksinin 2 puanlık artışıydı. Emtia fiyatlarında da sert düşüşler gördük. Palladium, platin, bakır, altın, gümüş gibi değerli metallerde sert düşüşler gördük. Palladium tarafında yüzde 13, platin tarafında yüzde 8, altın tarafında yüzde 2, gümüş tarafında yüzde 4 gibi sert düşüşler yaşandı. Dolayısıyla FED'den bir faiz artırımı sinyalleri geliyor mu diye, altının ons fiyatında 110 dolarlık, gram altın TL fiyatında 23 liralık bir gerileme gördük." dedi.
Dünya genelinde aşılama çalışmalarının hız kazandığını, Türkiye'nin bu alanda Çin'i geride bıraktığını, 1 Temmuz itibariyle sokağa çıkma kısıtlamalarının sona ereceğini hatırlatan Memiş, turizmde yaşanacak canlanma ile para trafiğinin hızlanacağını kaydetti.
FED’in söylemleri, enflasyon endişesi, yüksek kur, yüksek faiz, cari açık gibi etkenlerin ise risk primlerinde dalgalanmaya neden olduğunu savunan Memiş, "Bunlar risk olarak ön planda durmaya devam ediyor. Dünya geneline çabucak toparlanacak bir ekonomi, her şey bitti diyebileceğimiz bir ekonomi şu anda yok. Geçen yıl da böyle olmuştu. Yaz aylarında rahat bir nefes alıyoruz tekrar stresli bir döneme giriyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Memiş, sonbahar itibariyle stresli günler yaşanabileceğinin işaretini verdi.
"Dolardaki yükselişler bizi rahatsız edebilir "
FED'in yılın üçüncü veya dördüncü çeyreğine yönelik faiz artırımı söylemlerinin önemli olduğunu ifade eden Memiş, "Bu neyi ifade ediyor? Doların gelişen, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde değer kazanacağı anlamını taşıyor. Bizde yüksek bir faiz ve enflasyon olduğu için burayı frenlememiz gerekiyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'ndan beklentileri, yılın üçüncü çeyreğinden itibaren faiz indirimlerine gitmesi... Belki daha önceye de alınabilir, onu net olarak göremiyoruz. Ama gerçek olan şu: eğer faiz indirimleri başlar ve dolayısıyla aynı süreç içerisinde dolar varlıklarında, dolar endeksinde bir toparlanma görürsek dolardaki yükselişler, kur artışları bizi rahatsız edebilir" şeklinde konuştu.
Kripto para borsasındaki baskılanmanın ve belirsizliklerin devam ettiğini dile getiren Memiş, kısa vadede yukarı yönlü hamleler olacağını düşündüğünü ekledi.
Basel III süreci ile alakalı sorunlar olabileceğine yönelik değerlendirmeler yaptığını hatırlatan Memiş, "Basel III, Haziran'ın son haftasında. Öncesinde emtia fiyatlarında yaşanan sert düşüşler... Acaba piyasalarda ayı tuzağı dediğimiz bir senaryo mu gerçekleşiyor? Bankalar kendi varlıklarını emtia olarak artırmak zorunda kaldığı için bunu düşükten almaları bir tevafuk mu, planlanmış bir operasyon mu, sorularını da akıllara getirmiyor değil." dedi.
Basel III sürecinin yaşanması ve öncesinde emtia fiyatlarının aşırı değer kaybetmesinin bu senaryoları desteklediğini söyleyen Memiş, "Bu kadar tevafuk finans piyasalarında çokta rastlanır bir şey değil.Çünkü FED’in, FED üyelerinin açıklamaları beklenenden daha önce gerçekleştiği için, bence finans piyasalarına son bir fırsat vermek için, kendi varlıklarının değer kazanması için, Amerikan ekonomisine destek vermek için bir noktada onların da işine gelen bir süreç olduğu için böyle bir senaryo da olmuyor değil." ifadelerini kullandı.
Teknik seviyeleri robotlar mı belirleyecek?
Artık sistemin yatırım araçlarının, alışkanlıkların, insanların ekonomiye ve finansa bakışının değiştiğini belirten Memiş, "Sanal ortamda yaşanan varlıkları acaba robotlar mı yönetecek? Yani bu teknik seviyeleri belirleyecek olan robotlar mı yatırımcılar mı? Bu taraftaki senaryolara da dikkat etmek gerekiyor. Dünya genelinde varlıklar sanal ortamda. İnsanlar da sanal ortam da al sat yapıyor. İnsanları ters pozisyonda bırakmak, ters köşeye bırakmak, varlıklarına el koymak veya varlıklarından para kazanmak için bence güzel bir mantık olur. Bu mantığı devreye soktular diye şüphelenmiyor değilim." dedi.
Robot yazılımların önemli olduğunu kaydeden Memiş, "Finansal piyasalarda insanlar şuna dikkat etmeli, bazı şeyler insanların elinde değildir. Varlıkları fiziki olarak alanlar hariç. Sanal ortamda günlük trading dediğimiz alım-satım yapanlar veya dünya piyasalarını günlük hacimle yönetenler de bu robotları devreye sokabilirler. Robotların devreye girme olasılığı bundan sonraki süreçlerde biraz daha fazla olabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Piyasalarda son 1 yıldır manipülasyon olduğunu ifade eden Memiş, "Kripto para piyasasında şirketlerin şahısların yaptığı manipülasyonları da çok iyi gördük. Bundan sonraki süreçlerde merkez bankaları veya finans yönetiminde aracı kurumlar da bunları yapabilir. Dediğim gibi insanlar varlıkları noktasında emir verenler olarak artık robotlarla işlem yapabilir. Çünkü bu senaryo biraz daha akla yatkın bir senaryo. Bundan sonraki süreçlerde, insanların sosyal hayatını nasıl yönlendirebiliyorsanız, insanların nasıl seyahat edebileceklerine, hangi dönemlerde nasıl alışveriş yapacaklarına, hangi yatırım araçlarına yatırım yapacaklarına bir tuşla karar verebilecek bir mekanizma kurulmuşsa, bir tuşla da insanların varlıklarını hangi seviyeden alıp hangi seviyeden sattıklarını veya çoğunlukla ters köşe yaparak da bu robot yazılımlar insanların varlıklarını da ters köşeye bırakabilir." dedi.
Hiperenflasyon tehlikesi
Hiperenflasyondan, gıda enflasyonundan bahsedilen bir dönemde Amerika'nın enflasyonun geçici olacağını savunduğunu kaydeden Memiş, "Burada bilinçli olan bir kesim ve gerçekleri gören bir kesim var. Bilinçli olan kesim bu fırsatları alım satım yaparak kullanıyor. Yani varlıklarına varlık katarak sağlıyorlar. Ama büyük fotoğrafa baktığımız zaman da dünyadaki bu kuraklığın, gıda enflasyonunun bu kadar bol likidite ile birlikte aslında hiperenflasyonunun gelmemesi, bu enflasyonun kalıcı olmaması ile ilgili bahane bir süreç yok. Yani her şey akla mantığa yatıyor. Ben dünyada enflasyondan kaçan bir hükümet sisteminin olacağını da tahmin etmiyorum. Bütün dünyadaki ülkeler kuraklığın getirmiş olduğu gıda enflasyonunu, bol likiditenin getirmiş olduğu hiperenflasyonu tatmadan, bu ekonomilerdeki çöküşten kurtulmanın bence bir yolu yok" şeklinde konuştu.
Memiş şunları söyledi:
Son 1 yıldır sosyal medyada takipçilerimize tarım emtiaları ile alakalı ve gelen kuraklığın ekonomilere tahribatı ile alakalı bilgiler vermeye gayret gösteriyoruz. Sayın Cumhurbaşkanı da dün akşam 'Kuraklığa karşı tedbirler almaya çalışıyoruz.' tarzında açıklamalar yaptı. Aslında hükümet de bunun farkında ve tedbirlerini almaya gayret gösteriyorlar. Önemli olan bireysel tedbirlerdir.
Bir yıl öncesinden bunun tedbirinin alınması gerekiyordu. Tabii yatırım araçlarına baktığımız zaman da tarım emtialarına yatırım yapmak, buna da bir yıl önceden hazırlık yapılması gerekiyordu. Bu konuyla alakalı zaten son bir yıldır insanlarda bir farkındalık çalışmamız oldu. Bundan sonraki süreçlerde yapılacak hiçbir şey yok.
